[zie vindplaats in de woestijn van Juda], (ook, minder juist: Dode-Zeerollen), een aantal handschriften van oudtestamentische bijbelboeken, orderegels enz., sinds 1947 ontdekt in een grot bij de ruïne Chirbet Qumran, op 2 km van de Dode Zee. Men acht het waarschijnlijk dat de ruïne een moederklooster was van de joodse sekte der essenen (→esseen) of een verwante sekte, waarvan de broeders in de omgeving woonden en werkten en hun boekerij in de het eerst gevonden grot hadden of haar daar hadden verstopt in een tijd van dreigend gevaar.
Het geheel dateert uit de tijd van de Romeinse overheersing en bevat belangrijke gegevens over het joodse milieu waarin de oudchristelijke gemeente ontstond.In de omgeving zijn nog vele geschriften of fragmenten van andere aard gevonden (de oudste teruggaande tot de 8e of 7e eeuw v.C., andere van veel jongere datum, b.v. stukken van het NT in een Syro-Palestijnse vertaling, Griekse en Latijnse teksten, Hebreeuwse papyrusfragmenten en resten van bijbelhandschriften). Het meest interessant daarvan zijn twee brieven van →Bar-Kosiba, de leider van de laatste joodse opstand (132 v.C.—35 v.C.), een brief van een van zijn militairen en enige contracten uit zijn tijd.
De werkelijke Judese rollen omvatten twee Jesajateksten, één volledige (le eeuw v.C. of n.C.), en een fragmentarische (van jongere datum). Verder een Habakuk-commentaar, dat een tekst biedt van Habakuk met vele actualiserende aantekeningen.
Naast deze is de Sekteregel van grote betekenis (bestaande uit twee rollen); deze biedt de orderegels van de religieuze gemeenschap. Verderzijnnog bekend drie rollen met Dankliederen (een aantal psalmen), de rol van De oorlog van de kinderen des lichts en de kinderen der duisternis, een bundel bijbelse psalmen, en een targoem op het bijbelboek Don Judd: Untitled, 1970 (Van AbJob. Tenslotte het zgn. Genesis-Apokryfon, een boek met legenden over de Genesisverhalen. Verder een aantal fragmenten van bijbelboeken, waaronder die van Lev. (19—22, in Oudhebreeuws schrift) het meest aandacht trekken. Aan Ned. geleerden werd de bestudering van een Aramese targoem op Job (uit grot 11) toevertrouwd.
Uitgaven: The Dead Sea scrolls of Saint Marks monastery, door M.Burrows (2 din. 1951); The Dead Sea scrolls of the Hebr. univ., door E.Sukenik (1955); A Genesis apocryphon, door N.Avigad en Y.Yadin ; Qumran cave I, door D.Barthélemy en J. Milik (1956); De dankpsalmen, door S.van der Woude (1957); Bijbelcommentaren en bijbelse verhalen, door S.van der Woude (1958); De gedragsregels, door H.Brongers (1958); De rol van de strijd, door H.Brongers (1960); Le targum de Job, door J. van der Ploeg en S.van der Woude (1971); Een Aramees boek Job, door B.Jongeling (1974).
LITT. H. Rowley, The Zadokite fragments and the Dead Sea scrolls (1952); K.Elliger, Studiën zum Habakuk-Kommentar vom Toten Meer (1953); A. Edelkoort, De handschriften van de Dode Zee (1955); M.Burrows, The Dead Sea scrolls (1955); J.Milik, Dix ans de découvertes dans le désert de Juda (1957); F.Cross, The ancient library of Qumran (1958); M.Burrows, More light in the Dead Sea scrolls (1958); J.Maier, Die Texte vom Toten Meer (2 din. 1960); G.F.Driver, The Judaean scrolls (1965); Ch.Burchard, Bibl. zu den Handschr. vom Toten Meer (1965); J.van der Ploeg, De vondsten in de woestijn van Juda (4e dr. 1970).
