eigenlijk: Jacopo de’ Benedetti, Italiaans dichter, *ca.1230 Todi, †25.12.1306 Collazzone; uit adellijke familie. Jacopone da Todi leidde als advocaat een mondain leven, maar werd na de dood van zijn vrouw franciscaan (1278).
Daar hij de partij der spiritualen in de orde koos en zich in heftige satiren keerde tegen paus Bonifatius VIII (die de spiritualen ongunstig gezind was), kwam hij van 1298-1303 in de gevangenis en werd hij gestraft met de kerkelijke ban. Paus Benedictus IX nam hem weer in de kerk op. In deze tijd schreef hij zijn meeste gedichten, vooral laudi (geestelijke liederen), waaraan hij als eerste een kunstvorm gaf. Daar deze laudi vaak gedialogeerd waren, kunnen zij worden beschouwd als de eerste poging tot het latere Italiaanse drama. De poëzie van Jacopone da Todi is vaak realistisch en soms satirisch, maar meestal ascetisch of mystiek. Zijn werk is in de Umbrische volkstaal geschreven.
Enige laudi werden door hemzelf op muziek gezet. Van hem is waarschijnlijk ook de beroemde hymne Stabat Mater (1303-06) afkomstig. Uitgaven: Laudi, door S. Caramella (2e dr. 1930), door G.Ferri (2e dr. 1930); La poésie spirituelle, door F.Tresatti (1517);Lesatire, door B.Brugnoli (1914); Laudi, trattati e detti, door F.Ageno (1953).LITT. N.Sapegno, Frate Jacopone da Todi (1926);F.S.Mascia, La poesia di Jacopone da Todi (1932; met bibl.); J.Steiger, Jacopone da Todi (diss. 1945); M.Apollonio, Todi (1946).
