Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 12-07-2020

Kenyanthropus

betekenis & definitie

Uitgestorven aapmensachtig wezen, bekend van een in Kenia gevonden fossiele schedel van 3,5 miljoen jaar oud, moeilijk plaatsbaar in de stamboom van de homininen

In 2001 publiceerden Maeve Leakey en collega’s de vondst van een nieuw hominine fossiel, opgegraven bij Lomekwi, bij het Turkana-meer in Kenia, van 3,5 miljoen jaar oud. Vanwege de combinatie van veel kenmerken die niet bij andere soorten voorkomen plaatste men de vondst in een nieuw genus: Kenyanthropus platyops (Kenia-mens). De soortaanduiding platyops slaat op het opvallend platte aangezicht, waardoor hij verschilt van zowel Australopithecus als Paranthropus. Ook zijn de kiezen vrij klein. Andere kenmerken zijn echter primitief en doen denken aan A. anamensis.

Het gezicht van K. platyops vertoont een opvallende overeenkomst met de latere soort Homo rudolfensis. Daniel Lieberman suggereerde daarom dat K. platyops een voorloper zou kunnen zijn van H. rudolfensis, die dan Kenyanthropus rudolfensis zou moeten heten. Logischerwijze zou dan Homo habilis (die een kleiner hersenvolume heeft dan H. rudolfensis) bij het genus Australopithecus ingedeeld moeten worden. Zo’n radicale herindeling is echter nooit doorgevoerd.

Omdat K. platyops een tijdgenoot was van A. afarensis moet hij wel afstammen van de oude homininen zoals Ardipithecus ramidus. Een nauwkeurige morfometrische analyse van de bovenkaak liet zien dat er ook een consistent verschil is met A. deyiremeda, die in 2015 beschreven werd. Waarschijnlijk leefden er in de periode van 3,5 miljoen jaar geleden dus minstens drie soorten homininen naast elkaar in een geografisch beperkt gebied (Oost Afrika). De uitwaaiering van soorten in de hominine clade is al begonnen in het midden-Plioceen.

In 2015 zijn in Lomekwi stenen artefacten gevonden (Lomekwi-stenen of “breekstenen") die mogelijk door K. platyops gebruikt zijn.