In de Griekse mythologie, reuzen met één oog in het voorhoofd. Soms gedacht als zonen van Uranus en Gaea, die in de Tartarus werden geworpen, doch door Zeus bevrijd.
Zij hielpen Zeus bij zijn strijd tegen de Titanen, en smeedden zijn bliksems. Als smidsknechten dienden zij Hephaestus of Vulcanus in zijn werkplaats onder de Etna. Ook werden de Cyclopen beschouwd als bouwers van muren die uit geweldige blokken natuursteen waren samengesteld, zoals de burchtmuren van Tiryns. Bij Homerus zijn de Cyclopen een woest volk van menseneters. Bekend is uit de Odyssee de Cycloop Polyphemus, die enkele makkers van Odysseus verslond en door Odysseus van zijn oog werd beroofd.ICONOGRAFIE Men ziet de Cycloop afgebeeld als éénogige reus o.a. op een Etruskische wandschildering en op Griekse vazen bijv. een Chalcidische amphora (ca. 530 v.C.) te Londen. Doch even vaak ook met twee ogen : Laconische kylix (ca. 550 v.C.) te Parijs, en Romeinse sarcohaag in Mus. Capitolino te Rome; olyphemus als herder ziet men op een wanddecoratie in de Casa di Amando Sacerdote (3’ stijl: ca. 25 n. C.) te Pompeii.
Zie Uranus, Gaea, Tartarus, Zeus, Titanen, Haphaestus, Vulcanus Plyphemus
