techniek voor de zuivering van afvalwater. In tegenstelling tot wat deze benaming suggereert, heeft landbehandeling niet zozeer te maken met land of grond, maar met afvalwater.
Uiteraard ondergaat de bodem bij het opbrengen van dat water en tijdens de processen die er daarna in optreden ook een zekere behandeling. Bij landbehandeling wordt de natuurlijke, filtrerende werking van de bodem ingeschakeld voor de zuivering van het water. De bodem wordt daarbij vaak aangeduid als biofilter om aan te geven dat vooral biologische processen daarin een rol spelen. Naast de mogelijkheid voor zuivering biedt landbehandeling tevens de mogelijkheid om het water zelf en stoffen daaruit te benutten. Landbehandeling is dus een van de methodes voor hergebruik van afvalstoffen in de bodem.De mate van zuivering die door landbehandeling kan worden bereikt, hangt af van de eigenschappen van de gebruikte grondsoort. Bij de juiste keuze kan een zeer hoge zuiveringsgraad worden verkregen. Zo werden, uitgaande van niet-voorbehandeld huishoudelijk afvalwater, verwijderingspercentages gemeten van 98 % voor het biochemische zuurstofverbruik, 7080 % voor stikstof en ruim 95 % voor fosfaat. De verwijdering komt tot stand door de gecombineerde werking van mechanische filtrering, biologische omzettingen en adsorptie- en precipitatiereacties. De organische stof uit het afvalwater wordt uiteindelijk als humus in de bodem ingebouwd; de stikstof- en fosfaatverbindingen kunnen gedeeltelijk wordt benut als nutriënten voor plantaardige produktie. De verwijdering van stoffen uit het afvalwater kan accumulatie in de bodem tot gevolg hebben.
Dit is altijd min of meer het geval, doordat de dosering nooit zo kan worden afgestemd, dat alle aanwezige componenten in gelijke mate door de plant worden opgenomen. De opslagcapaciteit van de bodem is, alhoewel soms erg groot, in elk geval eindig. Er mag geen doorslag van het bodemfilter optreden, wat gebeurt bij verzadiging van de grond, waardoor de verontreinigingen niet meer tegengehouden kunnen worden. Landbehandeling vereist daarom een regelmatige controle, zowel van het gebruikte afvalwater als van de betrokken grond. Landbehandeling is de oudste methode voor de zuivering van afvalwater. Gemeenten beschikten vroeger over → vloeivelden; hierop werd regelmatig rioolwater gebracht dat vnl. bestond uit huishoudelijk afvalwater verdund met regenwater.
De vloeivelden van de gemeente Tilburg zijn nog steeds als zodanig in gebruik. Met de opkomst van andere technieken voor afvalzuivering is landbehandeling geleidelijk in onbruik geraakt. Dit gebeurde o.a. op basis van hygiënische overwegingen in verband met mogelijke verspreiding van ziektekiemen. Daarnaast heeft de toename van de afvalwaterproduktie, de wijziging in samenstelling van het water, en een toenemend ruimtegebrek aan deze ontwikkeling bijgedragen. Bovendien is het ogenschijnlijk onlogisch om afvalwater dat eerst via een kostbaar rioleringsstelsel verzameld is weer te gaan verspreiden. Het is echter zeer de vraag of al deze bezwaren in alle gevallen voldoende tegen de voordelen van landbehandeling zijn afgewogen.
Zo verwerkt de stad Bronswijk in de BRD (ca. 250000 inwoners) al zijn afvalwater op deze wijze door beregening van droogtegevoelige en vrij arme zandgronden, die over een oppervlakte van enkele duizenden hectares in gebruik als landbouwgrond op enige kilometers afstand van de stad zijn gelegen. Dit afvalwater krijgt thans enige voorbehandeling. Ook in de vs wordt landbehandeling veel toegepast. Tegen mogelijke verspreiding van ziektekiemen kunnen extra maatregelen worden genomen, b.v. in de vorm van inenting van vee dat graast op in gras gelegde vloeivelden, of door het aanbrengen van begroeiingssingels bij verregening. De beweeglijkheid van ziekteverwekkende organismen in de bodem is over het algemeen gering. Hiervan wordt gebruik gemaakt bij de toepassing van zgn. zandfiltratie.
Bovendien zijn er soorten afvalwater waarvoor deze problematiek niet of in veel mindere mate speelt zoals bij de zuivelindustrie, de aardappelmeelindustrie, en voedingsmiddelenindustrieën in het algemeen. Nabij Emlichheim in de BRD wordt al het proceswater van een aardappelmeelfabriek verwerkt door verregening op landbouwgrond. Ook het afvalwater uit de veenkoloniën in Nederland is qua samenstelling uitermate geschikt voor landbehandeling. Hergebruik van het water zelf via landbehandeling heeft extra voordelen in droge gebieden.
