Militair in de rang van kapitein-luitenant ter zee, of luitenant-kolonel, afkomstig uit de marine, landmacht, luchtmacht of marechaussee, werkzaam bij het Militaire Huis van de koningin. De adjudanten worden door hun krijgsmachtdeel voor een periode van drie jaar uitgeleend aan het hof.
Zij verzorgen de praktische voorbereiding van de openbare optredens van de koningin en andere leden van het Koninklijk Huis. Zo vervullen zij een belangrijke rol bij de organisatie van staatsbezoeken. Adjudanten zijn herkenbaar aan de goudkleurige nestel aan hun rechterschouder en een gekroonde B op hun revers. Er zijn negen adjudanten, onder wie de stalmeester van de koningin. Traditiegetrouw zijn er twee van de marine, vier van de landmacht, twee van de luchtmacht en één van de marechaussee. Aan het hoofd van de adjudanten staat de adjudant-generaal, tevens chef van het Militaire Huis. Buiten kantooruren is er altijd een adjudant van dienst voor onverwachte gebeurtenissen.Koning Willem I stelde de eerste koninklijke adjudanten aan. Tijdens de mobilisatie van 1939 benoemde koningin Wilhelmina prins Bernhard tot adjudant in buitengewone dienst. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog wees koningin Wilhelmina Erik Hazelhoff Roelfzema, later bekend als de Soldaat van Oranje, aan als haar adjudant. Sinds 1967 worden in principe alle oud-adjudanten benoemd tot adjudant in buitengewone dienst. Zij worden ingezet bij grote koninklijke plechtigheden als een inhuldiging, een koninklijk huwelijk of een bijzetting. Vanaf 1973 is een van de adjudanten altijd een vrouwelijke officier.
Bij haar inhuldiging in 1980 bepaalde koningin Beatrix dat een van de dragers van haar koningsmantel een vrouwelijke adjudant moest zijn. Op 27 april 1990 werd prins Willem-Alexander bij koninklijk besluit benoemd tot adjudant in buitengewone dienst. Ook Pieter van Vollenhoven is als reserveofficier van de Koninklijke Luchtmacht adjudant in buitengewone dienst. In die hoedanigheid benoemd door koningin Juliana, begeleidde hij als adjudant de kist bij haar uitvaart. Niet alleen de koningin, maar ook de minister van Defensie en hoge militaire autoriteiten beschikken over een persoonlijke adjudant.
Zie ook Militaire Huis.
