Improvisatie (Lat. improvisus, onvoorzien) is het ter plaatse bedenken en spelen van muziek binnen bepaalde muzikale structuren en esthetische principes.
Veel muzikale culturen kennen een vorm van improvisatie. In de westerse muziek treedt het meestal op binnen een compositie. Zo werd in de fauxbourdon uit de vroege Renaissance vanuit een melodie een tweede melodie 'geïmproviseerd'. Tijdens de barok improviseerde de basso continuospeler een begeleiding aan de hand van een becijferde baslijn. In de klassieke periode werd de geïmproviseerde cadens een belangrijk moment in concerten voor solo-instrument en orkest. Behalve in de jazz werd ook in de 20e-eeuwse klassieke muziek geïmproviseerd, bijvoorbeeld door het Ensemble Instrumental de Musique Contemporaine van de Franse componist Luc Ferrari.
