Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 22-07-2019

Handenarbeid

betekenis & definitie

Handenarbeid - op de lagere school is sinds 1920 in Ned. opgenomen onder de facultatieve vakken; toch is het op de Ned. school nog verre van algemeen. Enkele jaren geleden ging het druk over de vraag: h. als apart vak of als leervorm en dus in dienst van het overige onderwijs.

De Duitscher Seinig ijvert voor het tweede: h., die in de gewone klas kan worden gegeven, en dan alleen voor zoover hij voor het overig onderwijs nut afwerpt. Iets dergelijks past Ligthart toe bij zijn zaakonderwijs; ongeveer hetzelfde willen ook moderne hervormers, als Ferrière in Genève en Rothe te Weenen.Dat h. groote voordeelen heeft of kan hebben, valt niet te ontkennen: hij schept den gewenschten overgang tusschen Froebel- of Montessori-school en het gewone L.O.; is een welkome afwisseling bij de al te eenzijdig intellectueele lagere-schoolbezigheid; om tot nauwkeurige voorstellingen en juiste kennis van allerlei dingen te geraken, is niets zoo geschikt als ze in klei of in een andere stof na te bootsen; goed onderwezen, worden door h. handigheid en nauwkeurigheid aangekweekt en beteekent hij nog in andere opzichten voorbereiding voor het practisch leven; leerlingen, die in de kennisvakken brekebeenen blijken te zijn, munten vaak uit in handvaardigheid en worden zoo voor kleinmoedigheid en minderwaardigheidsgevoel behoed. Als het ondanks al deze voordeelen met de invoering van h. nog niet recht vlotten wil, komt dit vnl. hierdoor, dat de meeste onderwijzers nog steeds niet in de bedoelde richting zijn opgeleid.

Lit.: D. Been, Handl. voor het onderwijs in den h. (61930); Handenarbeid (Maandbl. v. d. R.K. Ver. voor H.). Rombouts. België. H. werd sedert lang reeds als facultatief vak in vele scholen gegeven, vooral in den vorm van papier- en kartonbewerking. Vanaf Oct. 1921 werd het verplichtend voor den vierden graad van de lagere school.

Het moet als afzonderlijk vak gegeven worden en omvat de papierbewerking, den kartonarbeid, het boetseeren en de houtbewerking. IJzerbewerking is facultatief. Verder moet de h. in verband gebracht worden met rekenen, metriek stelsel, teekenen en natuuronderricht. Als voorbereiding tot het verkrijgen van de speciale acte voor h. werden van staatswege h.-cursussen ingericht voor onderwijzers. Door een ministrieel rondschrijven van 21 Oct. 1921 werden de gemeentebesturen verplicht speciale klassen voor h. op te richten of de vierde-graadklassen zoo te adapteeren, dat dit vak er goed kon gegeven worden. Ook bloeide de h. enkele jaren; doch ten gevolge van de onvoldoende voorbereiding en vooral van het gebrek aan overtuiging en belangstelling voor dit vak, verminderde het spoedig in aanzien: het was een vreemde import, die te kunstmatig opgedrongen was. Voor het oogenblik is het in veel scholen verwaarloosd. Denijs.