Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 04-07-2019

Gevoelswaarde

betekenis & definitie

Gevoelswaarde - in de taal is een verschijnsel, waarbij aan een woord soms een totaal van den eigenlijken begripsinhoud verschillende beteekenis wordt gegeven. Door verschil van g. kan een zin geheel veranderen, bijv.: Van dat heer kun je alles verwachten; ook uitdrukkingen uit de jonge menschentaal, als: verschrikkelijk aardig, vreeselijk leuk, hebben door de intensieve g. hun eigenlijken begripsinhoud zoo goed als verloren.

Door het veelvuldig gebruik gaat ten slotte ook deze intensieve g. weer te loor en zoekt men nieuwe uitdrukkingsmiddelen. Het is dus duidelijk welk een voorname factor de g. is in de beteekenisleer.

Woorden als simpel, gemeen, onnoozel, slecht ondergingen op die manier een aanzienlijke beteekeniswijziging, doordat vooral een bijzondere g. in die woorden werd gelegd, die ten slotte de eenige beteekenis werd. Ook het → euphemisme is een gevolg van de g. in de taal.

Het spreekt echter van zelf, dat de g. verschillend is naargelang van de tegenover elkaar staande klassen van personen, die de woorden gebruiken. Zoo werd bijv. de scheldnaam geus een eeretitel in de taal der Hervormers en heeft proletariër een verschillende beteekenis in den mond van een kapitalist of van een arbeider.v. Marrewijk.