Decaloog - (Gr., = tien woorden), gewoonlijk „de tien geboden” genoemd, vinden wij op twee plaatsen van het O.T. in eenigszins afwijkenden vorm (Ex. 20. 2-17; Deut.
5.6 — 18). Een Hebr. afschrift van den d. vinden wij in den papyrus Nash uit de 2e eeuw. De tien woorden of geboden van God worden meermalen in de H. Schrift vermeld (Ex. 34.28; Deut. 4.13; 10.4). Zij waren geschreven op 2 steenen tafelen (Ex. 31.18; 32. 15; 34.1.29).
De tien geboden worden niet altijd op dezelfde wijze geteld. De meeste Protestanten en niet-geloovige geleerden rekenen het verbod van afgoderij en beelden als twee geboden en voegen het verbod van de begeerte naar de vrouw van den naaste en naar andermans goed tot één gebod samen. De Katholieken daarentegen tellen het verbod van afgoderij en beelden als één gebod en splitsen het verbod der begeerte in twee geboden.
Volgens de H. Schrift (Ex. 20.1—20) werden de tien geboden door God zelf bij den Sinaï afgekondigd. Eerst in den modernen tijd heeft men den oorsprong van den d. in later tijd verlegd en hem beschouwd als de vrucht van de prediking der profeten. Meer en meer dringt echter weer de overtuiging door, dat de d. samenvalt met het begin van den Israëlietisclien godsdienst.
Ook bij andere oude volken vinden wij voorschriften, die met de geboden van den d. overeenkomst vertoonen. Dit is niet te verwonderen, want met uitzondering van het verbod van beelden en het gebod van den Sabbat bevat de d. uitsluitend voorschriften, welke tot de natuurwet behooren. De alles overtreffende waarde van den d. bestaat vooral in de korte en bondige samenvatting en klare formuleering. Hij bepaalt zich tot het wezenlijke en vermijdt niet alleen alle bijkomstigheden, maar ook al het magische, dat bij andere volken de zedelijke voorschriften aankleeft. Bovendien onderscheidt hij zich, doordat hij de verhouding van Israël tot den éénen waren God als grondslag van de zedelijke voorschriften vooropstelt.
