is een stroming in de kunst, ook in de literatuur, die omstreeks 1780 in geheel Europa begint en die zich voordoet als een reactie tegen Renaissance, Classicisme en Rationalisme. De Romantiek is de kunst van gevoel en verbeelding.
Als grondovertuiging verkondigde Rousseau , de vader der Romantiek, dat de mens van nature goed is, maar dat hij door de maatschappij ingeperkt en tot het kwade werd gebracht. Zo vluchtte de romanticus in de natuur, welker ongerepte schoonheid hij voor het eerst ontdekte en welker stemmingen hij deelde.
Sommige romantici werden door hun afkeer van de gevestigde maatschappij geïnspireerd tot een verheerlijking van opstand en revolutie, andere kwamen vanuit een besef van machteloosheid tot pessimisme. Maar in allen leeft de diepe onbevredigdheid, een richtinggevend heimwee.
Naar de vorm betekende de Romantiek, als gevolg van de suprematie van het onbeteugelde gevoel, een voortdurend spel van contrasten, die immers allen de hartstochtelijke gevoelsuitbarstingen konden weergeven. Op theologisch terrein betekende dit alles een accentuering van het subjectieve religieuze gevoelsleven in zijn vitale spontaneïteit ten koste van de objectieve leer en het kerkelijk dogma, terwijl de Kerk in de sfeer van Rousseau’s Contrat Social kwam te liggen.
De natuurlijke goedheid van de mens betekende een verminking van de christelijke belijdenis omtrent zonde en genade, zoals in de theologie van Schleiermacher, op theologisch gebied de vader der Romantiek, duidelijk te bespeuren valt. Zo kwam Modernisme als geesteskind voort uit de Romantiek, die wel een hoogbloei was van piëtistische tendenzen, maar in al te grote subjectiviteit niet wist te luisteren naar het transcendente Woord van God als vorm van denken en van leven.
Haar geloofsbezinning was meer bij de vrome mens dan bij God geïnteresseerd, was meer anthropologie dan theologie. j. G.
B./j. c. G.
