is het zich ontzeggen van spijs of drank of van geslachtelijk verkeer. Hoewel het vasten een soort onthouding van spijs is, onderscheidt de kerkelijke wet het van de onthouding, aan welk woord zij een beperkte betekenis geeft.
De onthoudingswet schrijft voor zich op bepaalde dagen te onthouden van vlees en jus uit vlees. Spijzen met dierenvet bereid zijn echter toegestaan.
Deze onthouding is verplicht op alle Vrijdagen, Aswoensdag, de Zaterdagen van de grote Vasten (op Paaszaterdag tot twaalf uur ’s middags), de Quatertemper-Woensdagen en -Zaterdagen en de Vigiliedagen van Pinksteren, Maria-ten-hemel-opneming, Allerheiligen en Kerstmis. Op vervroegde Vigiliedagen en op geboden feestdagen buiten de grote Vasten vervalt de onthouding.
Krachtens bijzondere volmacht dispenseren de bisschoppen in Nederland elk jaar van de onthouding op de Zaterdagen van de grote Vasten, met uitzondering van de Quatertemper-Zaterdag en Paaszaterdag, maar aan degenen die van de dispensatie gebruik maken, worden bepaalde gebeden of een klein geldoffer opgelegd. In België moet de onthouding in de grote Vasten op Woensdag in plaats van op Zaterdag onderhouden worden.
Onder de onthoudingswet valt iedere gelovige, die zijn zevende levensjaar voleind heeft. Zowel in Nederland als in België zijn verscheidene personen bij algemene dispensatie van de onthoudingswet ontslagen, behalve op Goede Vrijdag.
In afzonderlijke gevallen kunnen ook de pastoors hun onderhorigen, zowel afzonderlijke personen als afzonderlijke gezinnen, in en buiten hun gebied dispenseren; vreemdelingen alleen binnen hun gebied. Overtreding der onthoudingswet is objectief een zware zonde, tenzij het slechts een geringe hoeveelheid betreft.Soms bedoelt men met het woord onthouding de zgn. geheelonthouding van alcoholische dranken om gezondheidsredenen en op sociale gronden. De beoefenaars van deze onthouding hebben zich georganiseerd in de drankbestrijding.
De onthouding van geslachtelijk verkeer gebeurt soms noodgedwongen en verplicht, soms uit geheel vrije keuze. Naast de vrij gekozen algehele onthouding, zoals die opgesloten ligt in het celibaat, kent men ook de volledige onthouding van het zgn. Josephs-huwelij k, waarin de gehuwden om hogere motieven overeenkomen altijd in onthouding te leven. Slechts met grote voorzichtigheid mag tot deze overeenkomst besloten worden. De tijdelijke onthouding daarentegen behoort tot het gewone huwelijksleven. De omgang der gehuwden moet immers niet bepaald worden door de neiging alleen, doch door de leiding van het door het geloof verlichte en door de liefde bezielde verstand.
De echtelijke liefde vraagt een voortdurende aandacht voor elkanders behoeften en bezwaren en dit moet leiden tot een beheersing die weet te geven en te sparen. Er zijn bepaalde tijden waarin de echtelijke liefde onthouding vraagt (menstruatie, de tijd voor en na de bevalling, ziekte). Doch ook daarbuiten is van tijd tot tijd een bijzondere matiging raadzaam om voorbereid te zijn op de eis van deze tijden, om de echtelijke liefde te verfijnen en haar ook evenwichtig op de andere huwelijkswaarden gericht te houden, en tenslotte om geest en hart van tijd tot tijd geheel vrij te houden voor het gebed en de omgang met God. Het mag echter slechts gebeuren met onderling goedvinden en rekening houdend met alle belangen van het huwelijk. In deze geest keurt St. Paulus het goed dat men zich met onderling goedvinden voor een tijd onthoudt om zich aan het gebed te wijden (i Kor. 7:5) en staat in een rubriek bij de huwelijksmis de aansporing zich in tijden van gebed, vooral tijdens vasten en feestdagen, te onthouden (zie verder Periodieke onthouding).
A. V. R.
