Vijftig dagen na het joodse Paasfeest, op het Eerstelingenfeest (zie Joodse feesten), zond Christus zijn Heilige Geest over de eerste Christenen en werd de laatste phase van het Verlossingswerk vóór de Parousie ingezet. Oorspronkelijk werd aan deze gebeurtenis geen afzonderlijke aandacht geschonken.
Het gehele Verlossingswerk werd 50 dagen lang, te beginnen met Pasen, herdacht. Het is de zgn.
Pentecoste, die door sterke feestvreugde werd gekarakteriseerd. In de 4de eeuw zien we echter de laatste dag zich meer verzelfstandigen om de zending van de Heilige Geest over de Christengemeenschap te herdenken.
Geheel naar het model van het Paasfeest wordt het eigenlijke feest voorafgegaan door een vigilie, die op dezelfde wijze als de Paasnacht wordt opgebouwd: lezingen, doopvontwijding en toediening van de doop (aan degenen die in de Paasnacht verhinderd waren) met als besluit de Eucharistieviering. In tegenstelling met de Paasnacht is hier echter de nachtwake (op den duur ook naar de morgen van de Zaterdag verschoven) secundair (zie Pasen).
De Pinksterzondag ontving eveneens een octaaf, waardoor het oorspronkelijke vijftigtal werd doorbroken. Sporen van de oude ordening vinden we nog in het voortbestaan van de Pinkster-Quatertemperdagen, die aanvankelijk bedoeld waren als een accentuering van het hernemen van de gewone gang van het jaar na de Paasvreugde.
Door de verzelfstandiging van het Pinksterfeest werd ook het Christologisch aspect er van op de achtergrond geplaatst en wordt het veelal gezien als een feest ter ere van de Heilige Geest. In kerken waar de plechtige Paasnachtwake wordt gevierd, wordt de vigilieviering van Pinksteren beperkt tot het opdragen van het H.
Misoffer. L.
B.
