Jos Beke

"Groenewoudseweg -Van kerk tot brug en terzijde"

Gepubliceerd op 31-05-2017

Drie bruggen

betekenis & definitie

Bij de aanleg van het spoor naar Kleef en Venlo zijn er slechts twee bruggen over de spoorkuil gebouwd: een viaduct in de Driehuizerweg (1883) en een viaduct in de St.Annastraat (mogelijk kort vóór 1883). Ik geef ze aan met een rode stip bij het woord ‘wegbrug’ (de derde rode stip staat bij de Graafse bruggen).

Het is gissen waarom er geen viaduct is gebouwd in de ‘Groene Straat’ (dus op de plaats waar nu het viaduct ligt in de Groenewoudseweg). Geen geld? De weg niet druk genoeg? Ofschoon het geheel nog een onbebouwde indruk maakt is tekort aan financiële middelen mogelijk de meest waarschijn-lijke reden.
Het bruggetje in de Driehuizerweg van 1883 was smal, het was een zogenaamd ‘ezelsbruggetje’, mogelijk ook om wat kosten te besparen.
De brug in de Driehuizerweg heeft dienst gedaan tot circa 1965. In dat jaar werd de Heyendaalseweg doorgetrokken naar de Groenewoudseweg (Schillebeecks-rotonde) en werd er een nieuwe brug gebouwd in dat nieuwe stuk weg. De oude brug lag een 100 meter naar het oosten toe. Het is moeilijk om het tracé van de Driehuizerweg nog terug te vinden in het huidige stratenplan. Vanaf Brakkenstein liep de Driehuizerweg rechtdoor naar de spoorkuil langs park Brakkenstein en via het Toernooiveld, het gebied waar nu volop gebouwen staan van de universiteit (B-faculteit). Aan de andere zijde van de spoorkuil is de Prof. Korsweg nog aan te wijzen als de oude Driehuizerweg. Destijds liep die weg door tot de Groesbeek-seweg/Coehoornstraat, nu Heyendaalseweg.
Al vrij snel na de oplevering van het viaduct in de St.Annastraat ontstond er een langdurige ‘redetwist’ over het gebruik van de St.Annabrug. Er was een initiatief om over de brug een rails te leggen om via een stoomtram de dorpen aan de Maas te bereiken. De Nederlandsche Spoorwegen voorzagen allerlei problemen, de Nijmeegsche kranten schreven er met grote regelmaat over. De Spoorwegen stelde dat de gemetselde brug te licht was gebouwd voor een stoomtramlocomotief. Dus: wie moest er betalen als de brug verzwaard werd? In 1912, toen de zaak was geschikt en de rails gelegd zou worden, stortte de brug voor een gedeelte in tijdens de bouwwerkzaamheden. Maar de stoomtram kwam er.
In de ochtend van 10 mei 1940 blies het de genie van het Nederlandse leger de Annabrug op. Ook de Graafse bruggen werden verwoest Men wilde de toegangswegen naar Nijme-gen-centrum en de waalbruggen onbegaanbaar maken voor de Duitse troepen. Op de wegen kapte men de bomen die met 1912 Het ingestorte viaduct in de St. Annastraat hun dikke stammen verkeer onmogelijk maakten. De klap van het opblazen van het viaduct moet in de wijde omtrek te horen zijn geweest. Ook de bewoners van de Groenewoud-seweg zullen gehoord hebben dat de oorlog begonnen was. Het duurde tot eind 1942 voor de brug weer hersteld was. Wél kon men de spoorkuil oversteken wandelend, en met de fiets in de hand, via een houten noodbrug die al spoedig was aangelegd.
Het bruggetje in de Driehuizerweg bleef ten dele gespaard. Eind jaren 1940 en begin jaren 1950 fietsten wij, als groep schoolgaande jongens, vanuit Brakkenstein naar het Canisius-college op de Berg en Dalseweg via het bruggetje. Al sinds mensenheugenis miste het één stenen opgemetselde zijwand. We vonden het een mooi verhaal: de eerste automobilist die 1940 Het vernielde Anna-viaduct, een lastige passage met de fiets.ooit over het bruggetje reed kwam daar een ezel tegen. De automobilist schrok ervan, probeerde de ezel te ontwijken, botste tegen de zijwand aan, scheurde die open en donderde naar beneden, de spoorkuil in. Meer waarschijnlijk is dat op 10 mei 1940 de genie slechts half werk afleverde. De Duitse troepen reden op hun motoren met zijspan (het geweer in aanslag!) over de Driehuizerweg en over het bruggetje zo de stad in. Om die reden werd wel het ‘verradersbruggetje genoemd’. Er waren ook andere namen in gebruik: het ‘chocoladebruggetje’, omdat de fraters van het klooster Brakkenstein op weg naar de stad daar zoveel chocolade gekocht hadden bij een venter dat die binnen 5 minuten ‘los’ was. (Nijmeegs Katern, jg.25,dec 2011,p 74)).
De behoefte aan een brug in de Verlengde Groenestraat / Groenwoudseweg nam toe in de jaren na de oorlog. Het 1966 Het ezelsbruggetje in de Driehuizerweg; op de achtergrond
de net gebouwde B-faculteit (1960) verkeer van west naar oost en omgekeerd groeide. Steeds meer mensen kochten een auto. Voor Oost was een snellere bereikbaarheid van het Canisius ziekenhuis met zijn zij-ingang aan de Verlengde Groenestraat zeer wenselijk.Er is wel sprake geweest om in de jaren 1950 een viaduct over het spoor te bouwen. Uit 1949 zijn rapporten bekend over de mogelijkheid een brug aan te leggen.
En voor de schoolgaande kinderen van de Groenewoudseweg zou een brug zeer welkom geweest zijn. De Antoniusschool, de buurtschool voor jongens, was namelijk gelegen aan de
Verlengde Groenestraat (later is Doornroosje er in gevestigd).
De jongens moesten ‘omlopen’ via de Annabrug. Kinderen uit de noodwoningen namen echter in de knik van de Groene-woudseweg een paadje door de spoorkuil. Pas in 1955 opende ‘Klein Heijendaal’ zijn schooldeuren.
Het is er in die jaren ’50 niet van gekomen. Kapot Nederland en verwoest Nijmegen hadden hogere prioriteiten, veronder-stel ik. De komst van de brandweer en de GGD, van de univer-siteit en de studentenhuisvesting, de noodzaak van een betere verkeerscirculatie maakten echter het bouwen van een brug urgent.
In 1978 was het zover en kon de nieuwe brug in gebruik worden genomen. De straatnamen werden aangepast. ‘Dat heeft een stuk van onze straat haar naam gekost’, zuchtte een bewoner van de Verlengde Groenstraat jaren later in het ‘Nijmeegs katern’. De Verlengde Groenestraat ging vanaf de St.Annastraat tot aan de nieuwe brug voortaan Groenewoud-seweg heten. Logisch toch?
1977 Viaduct in de Groenewoudseweg, rechts studentenhuisvesting, links Canisius ZiekenhuisBron:Brinkhoff,J en W.Pantus, Nijmegen. Vroeger en Nu, Bussum, 1983