Jodendom van A tot Z

Prof.dr. Pieter W. van der Horst (2006)

Gepubliceerd op 14-02-2024

Hellenisme

betekenis & definitie

de Griekse cultuur in zijn diverse uitingsvormen sinds Alexander de Grote (356-323 v. C.).

Sinds Alexanders veroveringstochten, waarbij na 333 ook Palestina onder Griekse heerschappij kwam, heeft het jodendom blootgestaan aan de invloed van de Griekse cultuur. Ook toen de Romeinen in de eerste eeuw v. C. de macht in het Midden-Oosten overnamen veranderde dat niet; het culturele landschap werd daardoor niet ingrijpend gewijzigd. Aanpassing aan de Griekse cultuur vond plaats in zowel Palestina als in de diaspora, zij het op verschillende niveaus en in verschillende maten van intensiteit. Vele joden hebben zich weliswaar krachtdadig verzet tegen vergrieksing van hun cultuur, soms zelfs te vuur en te zwaard, zoals in de Makkabese oorlogen in de eerste helft van de tweede eeuw v. C. Niettemin onderging het jodendom toch de invloed van de dominante en prestigieuze Griekse cultuur.Die invloed liet zich op verschillende wijzen gelden. Aanvankelijk betrof het voornamelijk uiterlijke zaken, zoals architectuur, kleding, administratieve systemen, school-organisatie. e.d. Maar zeer spoedig kwam met de Griekse taal ook kennis van Griekse literatuur, filosofie, religie, kortom de hele Griekse cultuur kwam binnen de horizon van joden in en buiten Palestina, en zij werden daardoor beïnvloed, overigens vaak onbewust, Die invloed varieerde van het opnemen van Griekse leenwoorden in het Hebreeuws en Aramees tot het totaal integreren van Grieks-filosofische denksystemen in de uiteenzetting van het joodse geloof (Philo). Door het overnemen van gewoonten en denkbeelden van de Grieken veranderde het gezicht van het jodendom in deze periode in vele opzichten (zie bijv. Hel, Hermeneutiek, Joods-hellenistische literatuur, Kommentaarliteratuur, Magie, Wereldbeeld, Ziel).

< >