Een vocaal gebaar is een manier om met de mond, zonder woorden, gevoelens en emoties uit te drukken. Deze non-verbale uitingen spelen een belangrijke rol in de communicatie.
Volwassenen kunnen zonder één woord te zeggen veelzeggende gebaren maken. Voorbeelden hiervan zijn beleefd kuchen en demonstratief gapen. Hoesten, kuchen en schrapen hebben een uitvoerig beschreven semiotiek. De beleefde kuch kan bijvoorbeeld variëren van ‘ik ben er ook nog’ tot ‘nu is het wel genoeg’. Ook een leugentje waarbij iemand even in de gesloten handpalm kucht, valt onder vocale gebaren. Andere voorbeelden zijn het kunstmatige schaterlachje of het neuriën van een bekend refrein met gesloten mond. Opzettelijk geeuwen zonder een woord te zeggen vertoont overlappingen met verbaal geweld.
Een hedendaags voorbeeld is het klankwoord ‘mwah’, dat lichte twijfel of matig enthousiasme uitdrukt. Wie weloverwogen ‘mwah’ zegt, maakt gebruik van een post-verbaal of post-linguïstisch vocaal gebaar. ‘Mwah’ betekent zoveel als ‘houdt niet over’ of ‘kan ermee door’.
Baby’s communiceren preverbaal. Wat de eerste schreeuw na de geboorte uitdrukt, is gissen. Maar al snel ontwikkelt deze schreeuw zich tot een opzettelijke symboolhandeling met betekenis. Baby’s brabbelen en maken opzettelijk geluidjes, waar ze soms zelf om schaterlachen. Deze prelinguïstische brabbel-gebaren communiceren en raken aan muzikale gebaren.
Ook dieren gebruiken vocale gebaren. Een blazende kat, een spinnende poes en huilende wolven maken geluiden die lijken op menselijke vocale gebaren.
Samengevat, vocale gebaren zijn ‘sprekende’ en ‘veelzeggende’ non-verbale uitingen die, zonder woorden, een belangrijke rol spelen in onze communicatie.
