Structureel geweld is verkapt niet-fysiek geweld gebaseerd op verschillen in huidskleur, gender, land van herkomst, godsdienst en zo meer.
Het geweld zit in het systeem gebakken. Het geweld wordt nauwelijks als zodanig herkend. Iemand ondergaat ongemerkt een 'zachte' hand. Bijvoorbeeld in de ouderen zorg met de verkapte uitoefening van druk via 'Oma, wij gaan nu plassen'. Minder subtiel is seksisme dat heimelijk kan omslaan in lichamelijk geweld. Religieus geweld gericht tegen nieuwkomers (islamofobie) en symbolisch geweld tegen niet-witte mensen (white privilege) is vaak openlijk en grootschalig.
Etnische zuiveringen en antisemitisme zijn voorbeelden van structureel geweld waar men van wegkijkt. Zodra het persoonlijk wordt komt men in actie (publieke verkrachting). Bij slavernij duurde het een eeuw voor de samenleving besefte wat het gevolg van structureel geweld was en nog steeds is.
In India is structureel geweld diep in het kastensysteem verankerd. De kaste wordt door rituelen en ontelbare geritualiseerde gewoonten op het terrein van eten, begroetingen, aanraken, huwelijken in stand gehouden. Het ritueel zorgt voor een ideologie waarmee betekenisvolle tegenstrijdigheden binnen het systeem worden overbrugd. Het kastensysteem wordt gemystificeerd voor de actoren die erin leven. Dus lage kaste haalt poep van hogere kaste op, niet vanwege hygiëne maar instrumenteel om mensen te onderscheiden.
Tenslotte structureel geweld in bijvoorbeeld de industriële dierhouderij en de overlap met zogenoemd systemisch geweld. Wij proberen beschaafd met elkaar om te gaan. Onze omgang met andere dieren is dat ongemerkt vaak niet. Denkbaar is dat het huidige verzet tegen de gewelddadige omgang met dieren in de toekomst als het begin van een brede systeemverandering wordt geïnterpreteerd. Het gedachtegoed rond hoe wij omgaan met de ganse aarde is dan veranderd.
