Syncretisme is de voorzichtige samensmelting van twee uiteenlopende culturen. Syncretiseren is een culturele minderheid behoedzaam benaderen uit vrees voor verlies van macht. Syncretiseren van religies en godsdiensten is, vergeleken met incultureren een actief mengproces dat vroeger vaak met geweld gepaard ging.
Identitaire gemeenschappen op basis van geloof, etniciteit en land van herkomst moeten samenleven. Er ontstaat een dynamiek die vermengt, hybridiseert, zorgt voor bricolage. Voortdurend worden stukjes cultuur van uiteenlopende gemeenschappen over en weer toegeëigend. Vooral nieuwkomers (migranten, asielzoekers, vluchtelingen) en politieke activisten (feminisme, LHBT-emancipatie, milieubeweging, dierenpartij, Kick Out Zwarte Piet etc.) zetten druk op de ketel van cultuurmenging.
Het resultaat van dit kookproces is vermenging. Dit mengen varieert van maximaal tot minimaal. Maximaal is gelijk een smeltkroes. De assimilatie van nieuwkomers A in de bestaande cultuur B is volledig (A+B=A). Van accommodatie is sprake als nieuwkomers zich enigszins adapteren aan bestaande praktijken (A+B=AB). Accommoderen is veel minder fuseren in vergelijking met assimileren. Een meer uitdagende stap van accommodatie is als een nieuwe groep A zich naar bestaande gewoonten voegt plus een eigen identitaire ruimte opeist (A+B=A!!B). Islamitisch onderwijs en feestdagen, roetveegpieten, gendertoiletten, vegetarisch vlees en zo veel meer. Dominante partijen, de B’s leveren op eclectisch wijze in waarmee de multiculturele samenleving weer enige tijd vooruit kan.
Syncretisme gaat om macht en invloed. Machthebbers (de B's) willen hun eigen wereld puur en zuiver houden. Zij pleiten voor behoud van authenticiteit en tradities. Zij vrezen ideologische verwatering door te veel A's. Sommige B's blijven vroom en trouw aan hun geloof en beschouwen A's-verzet als ketterij. Syncretisme is voor een vasthoudende dominante B-partij een levensgevaarlijk infiltrerend fenomeen, voor de strijdvaardig onderliggende A-partij een emancipatoire beweging. De kunst is daarom te syncretiseren met de intentie elkaar niet te verketteren of naar het leven te staan.
