Groepsidentiteit is een samenspel van hoe een groep zichzelf ziet, hoe de groep zich aan de buitenwereld presenteert en hoe de buitenwereld op de groep reageert. Een groepsidentiteit of collectieve identiteit van een vereniging, bedrijf of natie is de samengestelde identiteit op basis van zelfbeelden en beelden van buitenstaanders.
Hoe wij naar onszelf kijken hangt af van wat wij delen. Huidskleur, geschiedenis, maatschappelijke status etc. Dit zelfbeeld beïnvloedt de manier waarop wij in de publieke ruimte ons presenteren. Als kampioen of als verliezende club of als behorende tot de minderheid met of zonder gevoelens van slachtofferschap. Ons groepsgedrag draagt bij aan de beelden die buitenstaanders van ons hebben. Als wappies, hooligans, geprivilegieerde witte mannen of als Hollanders met vakantie in het buitenland.
Hoe kijken wij naar onszelf? Hoe tonen wij ons aan de buitenwereld? Wat vinden buitenstaanders van ons? Deze vragen en de antwoorden erop passen bij groepsdenken en dragen bij aan het levensverhaal. Het zogenoemde narratief van iemands club, bedrijf, beweging, partij of vaderland.
Het culturele geheugen en het collectieve vergeten, beide zijn deel van de opbouw van dit narratief. Zoals slavernijverleden, Holocaust en VOC. In vele verhalen van gemeenschappen zijn de concreet ervaren machtsuitoefening van de meerderheid alsook de diversiteit en grootte van de afgebakende groep terug te vinden. Deze narratieven leiden tot identitaire constructies die intern verenigen, leed verankeren en verwachtingen scheppen. Archieven en canons kunnen ontstaan. En standbeelden met geschiedenissen die op zich weer tot wrijvingen, meer discriminatie en politiek geweld kunnen leiden.
Groepsidentiteit betekent vorming en onderhoud van een uitgebalanceerd én dynamisch bouwwerk plus eigen levensverhaal. In balans tussen een herbeleefd maar gepasseerd verleden en het heden dat vooral solidariteit vraagt. De bewoners in zo’n verzamelgebouw moeten ook vooruitkijken. Het gaat immers om de toekomst in een veranderende maatschappelijke omgeving.
