Gouden horizon encyclopedie

Dr. B.M. Parker (1959)

Gepubliceerd op 07-10-2024

TACHTIGJARIGE OORLOG

betekenis & definitie

Met de Beeldenstorm begon in het Nederland van de 16e eeuw de opstand tegen het gezag van Spanje. Die opstand leidde tot een langdurige periode van schermutselingen, die in de Nederlandse geschiedenis bekend staat als de ‘Tachtigjarige Oorlog’.

Een ‘oorlog’ in de moderne zin was deze periode echter niet. Slechts van tijd tot tijd werd er echt slag geleverd; de gevechtsperioden werden afgewisseld met onderhandelingen en éénmaal zelfs met het zg. Twaalfjarig Bestand. In de jaren van de Tachtigjarige Oorlog ontwikkelde Nederland zich tot een zelfstandige statenbond met een in hoofdzaak protestants karakter.De geschiedkundigen rekenen dat de Tachtigjarige Oorlog begon met de Slag te Heiligerlee op 23 mei 1568 en eindigde met de Vrede van Munster op 5 juni 1648.

De oorzaken van de opstand tegen Spanje waren deels van godsdienstige, deels van andere aard. Het godsdienstige conflict ontstond door de onderdrukking van de protestantse godsdienst. Andere wrijfpunten waren het verzet van de lagere adel tegen het sterke gezag van de Spaanse koning en het ongenoegen van de bevolking over de hoge belastingen. Dat alles tezamen was tenslotte in 1568 voldoende om tot een opstand te leiden.

Aanvankelijk slaagde Spanje erin de opstand in de Nederlanden te onderdrukken. De Prins van Oranje en andere edelen weken uit en Alva herstelde met harde hand het Spaanse gezag. Later kregen Holland en een deel van Zeeland een eigen regering door de successen van de Geuzen, (o.a. de verovering van Den Briel). De Zuidelijke Nederlanden bleven onder Spaans gezag.

De zg. Pacificatie van Gent (1576) leek aanvankelijk de eenheid tussen de noordelijke en de zuidelijke Nederlanden onder gezag van Spanje hersteld te hebben. Maar vooral door godsdienstige geschillen kwam er opnieuw een breuk. Bij de Unie van Atrecht verenigden de zuidelijke Nederlanden zich en bleven daarbij trouw aan Spanje; de noordelijke Nederlanden scheidden zich voorgoed van Spanje af en verenigden zich in de Unie van Utrecht.

Na 1581 beginnen dan de eigenlijke gevechtshandelingen tegen de Spaanse troepen; eerst onder leiding van prins Maurits; later onder die van prins Frederik Hendrik. Hun successen leidden ertoe, dat Spanje voorgoed verdreven werd uit het gebied, dat thans bekend staat als Nederland en België.

< >