In de loop van het jaar 1961 viel in de vergaderzalen van talloze Europese commissies de naam van een klein, Nederlands dorpje, dat vóór die tijd zelfs bij de meeste Nederlanders volslagen onbekend was. Dat dorpje heet Slochteren; het ligt in Groningen en het kwam in het nieuws, omdat in 1959 in de onmiddellijke omgeving ervan de ‘Nederlandse gasbel’ werd aangeboord.
Tot 1960 beschikte Nederland slechts over beperkte hoeveelheden natuurlijke energiebronnen. In Limburg werd sinds mensenheugenis steenkool gedolven; de veenstreken in het zuiden en het oosten van het land leverden hun laatste turf (voor de industrie is die brandstof overigens van te verwaarlozen betekenis) en op verspreide plaatsen in het land haalden typische ‘ja-knikkers’ de aanzienlijke hoeveelheid aardolie naar boven, die na de oorlog onder Nederlandse bodem werd aangetroffen. In vergelijking met veel andere landen echter zat Nederland betrekkelijk krap in natuurlijke brandstof; in de grote familie van Europese landen behoorde ons land op dit punt tot de minderbedeelden, die voor zijn brandstofvoorziening grotendeels afhankelijk was van anderen.Tót de Nederlandse Aardolie Maatschappij (altijd vlijtig op zoek naar nieuwe voorraden) in 1959 haar speurtocht beloond zag met de eerste aardgasvondst bij Slochteren. Ook toen later op verscheidene andere plaatsen aardgas werd aangeboord (o.m. in Friesland) besefte het grote publiek nog maar nauwelijks van welk een grote betekenis deze vondst was. Dat besef groeide pas langzaam. Maar in 1961 werd dat wél begrepen door de deskundigen, die belast zijn met de energievoorziening van Europa. Voor hen betekenden zelfs de eerste, nog lage cijfers (‘in Nederland is een voorraad van minstens 300 miljard m:i aardgas aangetroffen’) een radicale verandering van al hun problemen. In het dichtbevolkte en sterk geïndustrialiseerde Europa immers begon het er bedenkelijk uit te zien met de energievoorraden.
Hoewel voor de toekomst ongetwijfeld gerekend mocht worden op kernenergie, leek de praktische toepassing daarvan nog verre toekomstmuziek. Wat overbleef was een jarenlange periode, waarin Europa groot gebrek zou krijgen aan energie; een gebrek, dat alleen maar verholpen zou kunnen worden door dure brandstofaankopen in andere werelddelen.
Met de vondst van het Nederlandse aardgas werd die situatie geheel gewijzigd. Verdere boringen en onderzoekingen wezen uit, dat de Nederlandse gasvoorraad wel eens 1000 miljard m3 zou kunnen bedragen. Die hoeveelheid kan een energie opleveren, gelijk aan die van 1 miljard ton steenkool. En 1 miljard ton steenkool zou (om een beeld te geven) slechts vervoerd kunnen worden in een trein van....
400.000 kilometer lengte! Een dergelijke hoeveelheid brandstof kan, zo redeneerden de deskundigen, Europa royaal heen helpen over de periode van energieschaarste, die ons werelddeel te wachten staat vóór de algemene toepassing van kernenergie.
Ook voor Nederland zelf was de vondst van zeer grote betekenis. Behalve de deviezen, die ons land kan krijgen uit de verkoop van aardgas aan het buitenland, zijn er andere, belangrijkere voordelen. Brandstofspecialisten hebben bijv. uitgerekend, dat binnen een vijftiental jaren 70% van alle Nederlandse gezinnen het koken en verwarmen met steenkool en mijn- of stadsgas op zal geven om over te schakelen op aardgas van eigen bodem.... waardoor er steenkool vrij komt voor de industrie. Dat huishoudelijk verbruik zal overigens slechts een zeer gering deel van het Nederlandse aardgas verbruiken. Grote hoeveelheden blijven over voor de industrie; niet alleen voor de bestaande bedrijven maar ook en vooral voor fabrieken, die van plan zijn zich dicht bij de nieuwe energiebron te vestigen. Zo hebben verscheidene Amerikaanse bedrijven al belangstelling getoond voor vestiging van een dochteronderneming in ons land.
Dat laatste is van grote betekenis voor de streken, waarin het aardgas is aangeboord. Groningen en Friesland zijn namelijk door allerlei omstandigheden achtergebleven bij de naoorlogse industrialisatie van Nederland. Het zijn landbouwgebieden gebleven. Maar omdat de landbouw in deze tijd aan steeds minder mensen werk verschaft, begon er in de noordoostelijke provincies werkloosheid te heersen en trokken tienduizenden Groningers en Friezen uit hun geboortestreek weg. De aardgasvondst, zo meent men, zal aan deze werkloosheid en de ongewenste uittocht een einde maken. Nieuwe industrieën zullen zich dicht bij de gasbronnen vestigen en op die manier werkgelegenheid verschaffen aan duizenden mensen.
Een goed voorbeeld daarvan is de stad Delfzijl: vroeger een kleine havenplaats, die de laatste jaren echter in een verbluffend tempo bezig is te industrialiseren. De Nederlandse aardgasvoorraad bevindt zich op een diepte van ongeveer 3 kilometer. Ze zit opgehoopt in een poreus gesteente en is van goede kwaliteit; doordat er geen zwavel in voorkomt brandt het Nederlandse gas uitstekend en laat bijna geen afvalstoffen achter. Aardgas is (evenals aardolie; heel vaak komen beide stoffen tesamen voor) een produkt, dat miljoenen jaren geleden ontstaan is. Het Nederlandse aardgas bijv. is 250 miljoen jaar geleden gevormd. Dat gebeurde, doordat miljarden kleine diertjes en planten uit een prehistorische zee stierven, naar de bodem zakten, bedolven werden onder zand en klei en zich op die manier in lagen ophoopten. Veranderingen in de aardkorst, gepaard gaande met hitte en grote druk, veranderden die lagen in gesteenten - en in de poriën van die gesteenten, afgesloten van de lucht, veranderden die dierlijke en plantaardige resten geleidelijk in aardolie en aardgas.
Aardgas werd reeds lang geleden ontdekt. In de tweede eeuw van onze jaartelling gebruikten de Chinezen aardgas in hun zoutziederijen. De Parsi’s in India hebben eeuwen lang vuren aanbeden die uit de aarde kwamen. Sinds 1821 werd aardgas in de V.S. gebruikt voor straatverlichting. De eerste bewuste aanboring van aardolie vond pas plaats in 1859.