In het Arabisch en in het Turks is het woord voor eerwraak: ‘eerzuivering’. In die talen heeft het woord dus een positieve betekenis. Eerwraak kan sociaal noodzakelijk zijn als er buitenhuwelijks seksueel contact is geweest dat bij de omgeving bekend is geraakt. Hierdoor is de zedelijke eer van de vrouw en van haar hele familie verloren gegaan. Een - uiterste - manier om de eer te herstellen kan het doden van de schuldige man of vrouw zijn. Als een dergelijk eerherstel niet zou plaats vinden, dan is de familie sociaal ‘dood’. Pas na dat eerherstel zijn familieleden weer welkom in winkels en bij vrienden. Pas dan willen anderen weer huwelijken met hen sluiten en pas dan worden familieleden niet langer nagejouwd op straat.
Misverstanden over eerwraak (vrij naar: R. Ermers):
- Eerwraak is typisch Arabisch. Dat is onjuist. Op bijgaand kaartje (uit R. Ermers) is te zien dat de lichtgearceerde landen links (Marokko, Algerije, Tunesië, Libië) geen eerwraak kennen. Ze kennen wel ‘eer gerelateerd’ geweld, maar kennen niet de sociale noodzaak tot eerwraak zoals hierboven beschreven. Alle donkergearceerde landen rechts, vanaf Egypte, kennen wel eerwraak
- Eerwraak is een emotionele daad. Dat is onjuist. Eerwraak wordt vaak gepland, meestal in een familieberaad waarin ook vaak vrouwen meepraten. De doorslag geeft meestal het familiehoofd.
- Eerwraak komt voort uit de islam. Dat klopt niet. Eerwraak komt niet voort uit de islam, ook niet uit het christendom hoewel de daders zich wel vaak op beide beroepen. Het was, parallel aan bloedwraak, al volkscultuur lang voor de tijd dat het christendom (jaar 0) of de islam (jaar 622) ontstond. Een belangrijk deel van het gedachtegoed dat met eerwraak te maken heeft, zoals maagdelijkheid, wordt beschreven in het Oude Testament (Deuteronomium 22: Als… de maagdelijkheid van het meisje niet kan worden aangetoond, moet zij… worden gestenigd tot de dood erop volgt).
- Eerwraak is alleen gericht tegen vrouwen. Nee, de slachtoffers van eerwraak zijn ook mannen en jongens. Het gaat om degene die volgens de stam of de familie schuldig is aan het verlies van de zedelijke familie-eer. Het is wel zo dat de mánnen van een familie door de
sociale omgeving verantwoordelijk worden gehouden voor het eerherstel. Zij voelen dan ook de druk om een oplossing te vinden.
- Eerwraak is onvermijdelijk. Dat is ook niet waar. Niet elk verlies van de zedelijke eer hoeft tot eerwraak te leiden. De verloren gegane eer kan, afhankelijk van de regio, soms op een andere manier hersteld worden, bijvoorbeeld door het aangaan van een huwelijk of door het betalen van smartengeld.
In Nederland bestond die mogelijkheid vroeger ook. Als een meisje zwanger was dekte soms een ‘schanddekker’ die als ‘potdeksel’ fungeerde, de schande af. De schanddekker was meestal een onaantrekkelijke man die zo toch nog aan de vrouw kwam (van Eck blz. 179).
- Een eerwraakdader is een held. Ook dat is niet helemaal zo. Een dader van eerwraak is iemand die zijn familie uit een bijzonder benarde positie helpt. Hij wordt vooral gezien als loyaal en opofferingsgezind, niet per se als held. Soms wordt een kind dat de eerwraak uitvoert wel als held gezien.
In Turkije is in 2005 de strafvermindering afgeschaft die voorheen de moordenaar bij een eerwraak kreeg. Zij kunnen dus geen beroep meer doen op het gewoonterecht. Een gevolg lijkt echter een toename van het aantal (gedwongen?) zelfmoorden van de, als schuldig beoordeelde, vrouwen (Ermers).
