Gouden horizon encyclopedie

Dr. B.M. Parker (1959)

Gepubliceerd op 07-10-2024

VONDEL

betekenis & definitie

Joost van den (1587-1679) Joost van den Vondel wordt wel eens de ‘Prins der Nederlandse Dichters’ genoemd; een erenaam, die hij dankt aan het feit, dat hij algemeen wordt beschouwd als het grootste genie uit de Nederlandse literatuur. Vondel werd in Keulen geboren als de oudste zoon van een Antwerpse kousenhandelaar, die om godsdienstige redenen uit zijn geboorteland was gevlucht.

Toen Joost 10 jaar oud was, verhuisde de familie naar Amsterdam, de stad, die Vondel zijn leven lang trouw bleef. Toen zijn vader stierf, volgde Joost hem op in de kousenzaak. Zijn hart ging echter uit naar de dichtkunst en de studie. Al op vrij jeugdige leeftijd was hij daarom lid geworden van de Amsterdamse rederijkerskamer ‘De Eglantier’. Na zijn huwelijk met Maaike de Wolf kon hij zijn liefhebberij volopbeoefenen, omdat zijn vrouw zich belastte met de zorg voor de winkel.

Vondel, die een diepgaande studie had gemaakt van de klassieke literatuur, begon zijn letterkundige carrière met het toneelstuk ‘Pascha of de Uyttocht der Kinderen Israëls uit Egypte’. Hij was toen 25 jaar. In 1625 haalde hij zich het ongenoegen van de overheid op de hals door zijn spel ‘Palamedes of de Vermoorde Onnooselheyd’, waarin hij de gerechtelijke moord op Johan van Oldenbarneveldt in 1619 hekelde.

Vondel, die in 1640 rooms-katholiek was geworden (en als gevolg daarvan o.m. zijn vriendschap met P. C. Hooft verspeelde), kreeg in 1657 een nieuwe tegenslag te incasseren, toen zijn kousenwinkel failliet ging. Om in zijn onderhoud te voorzien werd hij ambtenaar ; een functie, die hij tot aan het eind van zijn leven bekleedde.

Joost van den Vondel heeft een groot aantal toneelstukken geschreven en een even groot aantal verzen. Tot zijn bekendste toneelstukken behoren ‘Lucifer’, ‘Gijsbreght van Aemstel’, ‘Adam in Ballingschap’ zg. Josef-cyclus, ‘De Leeuwendalers’ en ‘Jephta’. Zijn werken worden tegenwoordig niet zo vaak meer opgevoerd. Een uitzondering is ‘Gijsbreght van Aemstel’, dat volgens een oude traditie bij elke jaarwisseling wordt opgevoerd in de Stadsschouwburg te Amsterdam.

< >