Gouden horizon encyclopedie

Dr. B.M. Parker (1959)

Gepubliceerd op 07-10-2024

TROMP

betekenis & definitie

Tromp is de naam van twee bekende en bekwame Nederlandse admiraals uit de 17e eeuw. Beide bewezen ze het land belangrijke diensten in de strijd tegen Spanje en Engeland.

MAARTEN HARPERTZOON TROMP (1597-1653) werd geboren in Den Briel en maakte op achtjarige leeftijd al een reis naar Oost-Indië op het schip, waarvan zijn vader kapitein was. Hij werd echter door de Engelsen gevangen genomen en verbleef verscheidene jaren op een Brits schip en in Guinea. Na zijn ontsnapping was hij een paar jaar lang werkzaam als timmermansjongen. In 1624 ging hij echter bij de marine en maakte daar snel carrière. In 1629 voerde hij het bevel over het schip, waarop Piet Heyn sneuvelde; in 1637 werd hij benoemd tot luitenant-generaal.

De eerste gevechtshandelingen ter zee in de Eerste Engelse Oorlog verliepen voor Tromp minder gunstig. Hij lag in mei 1652 met een grote vloot voor anker bij Dover, toen aan de horizon een veel zwakkere Engelse vloot opdoemde, onder bevel van admiraal Blake. Tromp lichtte het anker en voer in de richting van de Franse kust - om plotseling rechtsomkeer te maken en de Britten tegemoet te varen. De vijand liet zich echter niet verrassen en ondanks Tromp’s sterkere vlootverband moesten de Nederlanders met ernstige schade het strijdtoneel verlaten.

In november van datzelfde jaar nam Tromp echter wraak, toen hij met 80 oorlogsschepen een konvooi van 300 koopvaardijschepen langs de Britse kust moest loodsen. Blake viel opnieuw aan - maar ditmaal werd hij verpletterend verslagen. Het verhaal wil, dat Tromp na deze overwinning met een bezem in de mast door Het Kanaal voer - ten teken, dat hij de zee had schoongeveegd!

Tromp’s laatste zeeslagen verliepen minder gunstig. In februari en juni 1653 verloor hij in twee gevechten 26 oorlogsschepen en 40 koopvaarders; een tegenslag, die de Nederlandse regering aanzette in datzelfde jaar (mislukte) vredesonderhandelingen aan te knopen met de Engelsen. In juli 1653 raakte Tromp in Het Kanaal opnieuw in gevecht met de Engelsen. Voor de laatste keer ditmaal. Want in het heetst van het gevecht werd hij in het hart getroffen door een verdwaalde musketkogel. Maarten Harpertzoon Tromp werd begraven in de Grote Kerk te Delft.

Maarten’s tweede zoon, CORNELIS MAARTENSZOON TROMP (1629-1691), werd in Rotterdam geboren en zorgde ervoor, dat de naam Tromp op zee bekend bleef. Reeds op 19-jarige leeftijd voerde hij het commando over een klein vlooteskader, dat jacht maakte op de Barbarijse zeerovers. In 1653 werd hij tot vice-admiraal benoemd na de plotselinge dood in het gevecht van zijn commandant.

In 1666 voerde Cornelis Tromp onder Michiel de Ruyter het bevel over een vlooteskader. Dit leidde tot een ernstig conflict. De Ruyter verweet Tromp, dat diens aarzelende optreden in een belangrijk gevecht oorzaak was geweest van de Nederlandse nederlaag.

Tromp werd daarop van zijn bevel ontheven doch keerde in 1673 als vlootbevelhebber terug. Dat hij het ‘vak’ intussen niet verleerd had, bewees hij in juli van datzelfde jaar, toen hij op uiterst dappere en bekwame wijze slag leverde tegen de vloten van Engeland en Frankrijk.

In 1676 werd Cornelis Tromp benoemd tot luitenant-admiraal van de vloot der Verenigde Nederlanden. In die functie kon hij zijn waarde echter niet meer bewijzen. Kort daarop maakte een onverwachte, ernstige ziekte een einde aan zijn leven.

Cornelis Tromp werd, evenals zijn vader, in Delft begraven.

< >