Gouden horizon encyclopedie

Dr. B.M. Parker (1959)

Gepubliceerd op 07-10-2024

RUYTER

betekenis & definitie

Michiel Adriaansz. de (1607-1676) Een van de helden uit de Nederlandse geschiedenis is vlootvoogd Michiel de Ruyter, de zoon van een Vlissingse bierdragersknecht die in 1618 als bootmansleerling naar zee trok na een tijdlang gewerkt te hebben in de lijnbaan van een Vlissingse touwslager. Michiel de Ruyter verdiende zijn faam in talrijke zeeslagen tegen Spanjaarden, Fransen en Engelsen; zeeslagen waarin hij niet alleen zijn moed toonde maar ook zijn grote strategische talenten.

Aanvankelijk hield De Ruyter het slechts vier jaar op zee uit. In 1622 ontmoeten we hem plotseling als soldaat in het belegeringsleger voor Rergen op Zoom. Die infanteriecarrière duurde echter maar kort. De Vlissingse matroos trok opnieuw naar zee - en werd prompt door de Spanjaarden gevangen genomen. Om prompt ook weer te ontsnappen, waarna hij enige jaren voer op walvisvaarders en koopvaardijschepen.

In 1635 werd Michiel de Ruyter bevorderd tot stuurman en twee jaar later kreeg hij het bevel over een Zeeuws kaperschip. Met dat schip onderscheidde hij zich zozeer, dat hij in 1641 op aanbeveling van de Zeeuwse admiraliteit door prins Frederik Hendrik benoemd werd tot schout-bij-nacht. Als militair bevelhebber ter zee onderscheidde de nieuwe schout-bij-nacht zich al spoedig in de slag bij Kaap Vincent tegen de Spaanse vloot. De Ruyter keerde daarna terug naar de koopvaardij maar kwam in 1652 opnieuw in Staatse dienst, ditmaal als commandeur bij de admiraliteit van Zeeland. In die functie versloeg hij een Engels eskader bij Plymouth en streed hij onder Witte de With. Later werd hij onder Tromp eskader-commandant. 1653 werd een belangrijk jaar voor De Ruyter.

Hij nam deel aan de Driedaagse Zeeslag (tegen de Engelsen) bij Portland, Nieuwpoort en Terheide. Tromp sneuvelde in die slag en De Ruyter werd op 8 november benoemd tot vice-admiraal bij de admiraliteit van Amsterdam, die hij gedurende de rest van zijn leven zou blijven dienen en voor wie hij de opmerkelijkste successen ter zee zou behalen. Het zou nog 12 jaar duren voor hij luitenant-admiraal zou worden en tevens opperbevelhebber van de Nederlandse vloot. In die twaalf jaar boekte hij echter tal van successen waaronder het overmeesteren van Franse kaperschepen in de Middellandse Zee (1656), de blokkade van Portugal (1657), de landing vanuit zee op Funen in Zweden (1658) en de herovering van de Nederlandse bezittingen in Guinea (1664).

Toen De Ruyter opperbevelhebber was geworden, werd "De Zeven Provinciën’ zijn vlaggeschip. Op dit schip voerde hij de vloot naar een schitterende overwinning tegen de Engelsen in de Vierdaagse Zeeslag van 10 tot 14 juni 1666. Twee manden later, op 4 en 5 augustus, leed hij door de laffe houding van een aantal van zijn kapiteins en door het eigenzinnige optreden van C. Tromp een zware nederlaag in de Tweedaagse Zeeslag. Michiel de Ruyter toonde na deze nederlaag zijn groot meesterschap ter zee door de verslagen vloot voor het grootste gedeelte naar een veilige haven te brengen, dwars over een aantal gevaarlijke ondiepten, waar de Engelsen zich niet durfden wagen.

In 1667 nam De Ruyter revanche door de beroemdgeworden Tocht naar Chatham, waarbij hij de Engelse Theems opvoer (dwars door de beruchte ketting!) en in Londen een zodanige paniek teweegbracht, dat de vredesonderhandelingen werden bespoedigd.

Aan de Ruyters overwinningenreeks was overigens nog geen einde gekomen. Op 7 juni 1672 overwon hij bij Solebay een gecombineerde Frans-Engelse vloot; in 1673 versloeg hij (inmiddels tot luitenant-admiraalgeneraal benoemd) diezelfde vloot ten tweede male en in 1674 maakte hij een succesvolle tocht naar Martinique.

In 1675 vertrok de opperbevelhebber van alle Nederlandse zeestrijdkrachten met een te zwakke vloot en tegen zijn zin naar de Middellandse Zee om Spanje bij te staan in de strijd tegen de Fransen en de Engelsen. De Ruyter bleek terecht geprotesteerd te hebben tegen de geringe omvang van de Nederlandse hulp. Na in januari 1676 al zonder veel succes slag geleverd te hebben tegen de Franse vloot hij Stromboli ontmoette hij zijn tegenstander opnieuw op 22 april. Onder de rook van de Etna brak een hevig gevecht uit, tijdens hetwelk De Ruyter door een kogel werd getroffen en ernstig werd gewond. De beide vloten verlieten kort daarop de plaats van het gevecht en de Nederlandse schepen zeilden naar Syracuse. Daar bezweek De Ruyter op 29 april aan zijn verwondingen; twee dagen voordat de vloot het bericht bereikte, dat de Spaanse koning de Nederlandse vlootvoogd benoemd had tot hertog. Het jaar daarop werd het stoffelijk overschot van een van Nederlands bekwaamste en dapperste zeelieden overgebracht naar Amsterdam en daar bijgezet in het koor van de Nieuwe Kerk.

De Ruyters successen en zijn roem hadden natuurlijk tot gevolg, dat de Nederlandse Marine verscheidene van haar schepen naar hem noemde. Het eerste was een linieschip met 68 stukken, dat in 1779 te water werd gelaten. Het laatste (de tiende ‘De Ruyter’) is een van de twee kruisers van de Nederlandse vloot; een machtig oorlogsschip met een waterverplaatsing van 11.315 ton.

< >