De ruilhandel is de primitiefste vorm van handel uit de geschiedenis van de mensheid. In dit systeem wordt een bepaald voorwerp niet verkregen door koop (ruil tegen geld) maar door het te ruilen voor een ander ding.
Zo werden schoenen geruild tegen sinaasappelen; een schaap tegen een stuk stof, enz.De ruilhandel wordt nog steeds bedreven door primitieve volken, die niet of niet vaak de beschikking hebben over geldsoorten van blijvende waarde. Deze ‘moderne’ ruilhandel wordt niet alleen bedreven tussen de stammen en dorpen onderling maar ook tussen inboorlingen en vreemdelingen als ontdekkingsreizigers, planters, onderzoekers, enz.
De ruilhandel in zijn oorspronkelijke vorm is snel aan het verdwijnen. Wel worden ook tegenwoordig nog ruilovereenkomsten gesloten tussen verschillende landen. Dat gebeurt bijvoorbeeld als de normale koop- en verkoopmethoden moeilijk toe te passen zijn als gevolg van politieke, economische of financiële moeilijkheden. In zo’n geval komen de handeldrijvende landen overeen niet af te rekenen in geldeenheden maar in gelijkwaardige goederen. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk dat een land wél over geld beschikt maar dat dit geld om een of andere reden niet acceptabel is voor het verkopende land. Meestal komt er dan wel een overeenkomst tot stand, waarbij het kopende land betaalt in produkten, waarover het in overvloed beschikt en die voor het verkopende land aantrekkelijk zijn. Zulke internationale ruilovereenkomsten zijn beperkt in waarde en in tijd en ze worden meestal zo snel mogelijk vervangen door normale koopovereenkomsten in geld.