Ned. gemeente in de prov. Noord-Brabant.
Wordt het eerst genoemd als Tilliburgis in een schenkingsoorkonde aan de H. Willibrord (20.6.711). Tot 1222 een allodium van de hertog van Brabant. In dat jaar schonk keizer Hendrik i Tilburg, behalve het kasteel (dat een leen van de bisschop van Utrecht was) aan Engelbrecht I, bisschop van Keulen. Na de slag bij → Woeringen (1288) werd Tilburg weer een allodiaal goed: was 1387-1795 met Goirle een heerlijkheid onder verschillende geslachten, het laatst (sinds 1754) onder de familie Van Hogendorp. In 1581 werd het kasteel door Spaanse troepen zwaar beschadigd.
De familie Van Hogendorp liet het vernieuwen en bewoonde het tot 1858: toen werd het verkocht en gesloopt. Tilburg had dikwijls van oorlogsgeweld te lijden: 1543 geplunderd door Maarten van Rossum: 1586 door Staatse troepen; 1672. 1702. 1747—48 en 1794 door de Fransen. Reeds 1622 had Tilburg belangrijke wolnijverheid en toen in de 18e eeuw de buitenlandse concurrentie in de Hollandse nijverheid voelbaar werd. zocht men besparing van arbeidsloon door verplaatsing naar het platteland en zo lieten vele Leidse lakenfabrikanten in Tilburg weefstoelen voor hun rekening werken. Tilburg werd 1803 van Goirle gescheiden; kreeg 1809 van Lodewijk Napoleon stadsrechten. de economische opbloei dateert van de tweede helft 19e eeuw bevorderd door aanleg van straat- en spoorwegen en in de 20e eeuw door de aanleg van het Wilhelminakanaal (1923).Litt. B.. Dijksterhuis, Bijdragen tot de gesch. der Heerlijkheid Tilburg en Goirle (1899): A.J.A.C.van Delft, Tilburg (3e dr. 1935); P.('.Boeren. Het hart van Brabant (1942); H.J.A.M.Schurink en J.II.van Mosselveld (red.). Van heidedorp tot industriestad (1955); H.F.v.d. Eerenbeemt en H.J.Schurink (red.).
De opkomst van Tilburg als industriestad (1959); C.J.Weijters, Tilburg in de patriottentijd 1785-94 (in Jb. De Lindeboom 1977); Tijdschr.: Actum Tilliburgis. Jb. De Lindeboom (1977 vlg.); C.J.Weijters. De parochie Tilburg en de abdij van Tongerlo (in: Jb. De Lindeboom 1978).
