(sdap), Ned. politieke partij, opgericht 26.8.1894 in Amsterdam. In 1878 werd al een → Sociaal-Democratische Vereniging opgericht, die zich 1881 met enkele gelijkgezinde organisaties verenigde tot de → Sociaal-Democratische Bond in Nederland, onderdeel van het nas.
Toen de Bond na 1890 steeds anarchistischer werd, scheidden de → ‘twaalf apostelen*, onder wie P.J.Troelstra, W.Vliegen en J.H.Schaper, zich af en stichtten de sdap. Het oorspronkelijk marxistische programma werd in 1912 herzien, nadat de interne strijd tussen revisionisten en orthodoxe marxisten 1909 was beëindigd met een royering op het Deventer Congres van laatstgenoemde groep (→ Sociaal-Democratische Partij). Tijdens de Eerste Wereldoorlog ontstonden spanningen in de sdap o.a. rond het oorlogsvraagstuk (de sdap steunde de neutraliteitspolitiek van de regering) en deze ontlaadden zich nov. 1918 in een zekere mate van revolutionaire agitatie o.l.v. Troelstra. Na 1918 werd het contact tussen de sdap en het socialistische nvv voortdurend hechter en 1928—1940 bestond er zelfs een permanent organisatorisch contact. Rond 1930 kwam het opnieuw tot een breuk in de partij ter linkerzijde door de afsplitsing van de → Onafhankelijke Socialistische Partij onder leiding van PJ.Schmidt en J.de Kadt, en ter rechterzijde door het uittreden van J.E.W.Duys e.a.
De sdaF zelf ontwikkelde zich sterk in de richting van het plansocialisme. zoals blijkt uit het Plan van de Arbeid (1935) en het beginselprogram (van 1937). In 1939 werden de eerste socialistische ministers, J.W.Albarda en J.van den Tempel, benoemd. In 1946 stichtte de soap. tezamen met enkele andere partijen en groepen, de Partij van de Arbeid.Litt. J.Cornelissen. G.Harmsen en R.de Jong, De taaie rooie rakkers (1965); H.v. Hulst. A.Pleysier en A.Scheffer. Het roode vaandel volgen wij (1969); H.F.Cohen, Om de vernieuwing van het socialisme 1919—30 (1974); M.Brinkman, de soap en Sowjet-Rusland (1980);H.C.M.Michielse, Socialistiese vorming (1980).
