richting in het reformatorisch christendom die zich speciaal houdt aan de beginselen van Johannes Calvijn (1509—64). Het kenmerkende van het calvinisme is de predestinatiegedachte (→ predestinatie).
Het calvinisme bleek een sterke drijfkracht voor de burgervrijheid en voor de maatschappelijke en geestelijke ontwikkeling. Het zou door zijn ethiek het ontstaan van het kapitalisme hebben bevorderd (volgens M.Weber, gerelativeerd door R.H.Tawney). In de Ned. Republiek werd het calvinisme van meet af aan bedreigd door een libertijnse m.n. in regentenkringen dóórwerkende geest (→ rekkelijken; → preciezen); trok zich in de 18e eeuw' terug in conventikels (→ conventikel) en maakte aldus plaats voor rationalisme en libertinisme. In de 19e eeuw' brachten in Nederland → réveil en → afscheiding nieuw leven.LITT. R.H.Tawney, Religion and the rise of capitalism (1926. Ned. vert. 1979); A.A.van Schelven, Het calvinisme gedurende zijn bloeitijd (3 dln., 1943—65); A.J.Roelink, Het Calvinisme (in: dl. iv Alg. Gesch. der Ncdcrl.: red. J.A.van Houtte e.a.. 1952 met litt.); J.Cadier. Calvin. Sa vie, son oeuvre, avec un exposé de sa philosophie (1967).
