Geographisch- historisch woordenboek

Servaas de Bruin, D. Noothoven van Goor (1869)

Gepubliceerd op 21-10-2021

Nationale conventie

betekenis & definitie

de vergadering, die als staatsligchaam in Frankrijk bijeen werd geroepen door de Wetgevende vergadering, om zich met het uitvoerend bewind te belasten na de schorsing van het koningschap; en de Wetgevende vergadering zelve werd door de C. vervangen 21 Sept. 1792. Den eigen dag, waarop de C. geïnstalleerd werd, schafte zij het koningschap af, en trok al de magt van staat aan zich.

Wij zullen hier kortelijk de voornaamste handelingen van de C. opsommen; 19 Nov. rigtte zij in den naam der vrijheid eene oproeping tot alle volken om het koningschap te bestrijden, hulp en bescherming toezeggende aan allen, die aan deze oproeping gehoor zouden geven; 17 Jan. 1793 sprak de C., met eene meerderheid van elf stemmen, het doodvonnis uit tegen Lodewijk XVI, zonder hooger beroep; 1 Febr. verklaarde de C. den oorlog aan Engeland, aan Holland en aan Spanje, en schreef eene ligting uit van 300,000 man; 5 Sept. stelde de C. eeue ambulante revolutionaire armee in, die overal het Schrikbewind invoerde; 5 Oct. werd de gewone tijdrekening door de C. afgeschaft en bepaald, dat de jaartelling der Franschen zou aanvangen van de stichting der republiek, dat wil zeggen van 22 Sept. 1792, en dat de kalender zou worden veranderd; 10 Oct. 1793 (19 Vendémiaire joar II) stelde de C. het revolutionair gouvernement in, en decreteerde kort daarna de in staat van beschuldiging stelling, behalve ook van een aantal partikulieren, van koningin Marie Antoinette (16 October), van een en twintig afgevaardigden Girondijnen, waaronder Brissot, Gensonné, Vergniaud (31 Oct.), en eindelijk (5 April 1794) werden zelfs de hoofdpersonen der omwenteling in staat van beschuldiging gesteld, namelijk Danton, CamilleDesmoulins, en verscheidene andere tot de club der Cordeliers behoorende republikeinen, die men niet heethoofdig genoeg meervond; den 17 Mei (18 Florëal) deed Robespierre, die in de C. alvermogend was geworden, het bestaan afkondigen van een Opperwezen; 27 Julij (9 Thermidor) verklaarde de C. de beide Robespierres en hunne bloeddorstigste aanhangers buiten de wet, en maakte zoodoende een einde aan het Schrikbewind; 5 April 1795 (16 Germinal jaar III) sloot de C. een traktaat met den koning van Pruisen; 31 Mei (12 Prairial) werd door haar het revolutionairgeregtshof opgeheven; 22 Julij (4 Thermidor) sloot de C. een traktaat van vrede met Spanje; 26 October (4 Brumaire jaar IV) vaardigde de C. een decreet van amnestie uit voor alle revolutionaire misdrijven, en verklaarde hare zittingen voor gesloten. De C. had drie jaren en vijf en dertig dagen bestaan, en hare zittingen gehouden in het kasteel der Tuileriën. Alvorens zich te ontbinden had zij de constitutie opgesteld, genaamd van het jaar III.Twee magtige partijen hebben in de C. voortdurend vijandig tegenover elkander gestaan, namelijk: de partij der Girondijnen (de gematigde) en die der Jacobijnen (de heethoofden, de Bergpartij). De voornaamste leden der gematigde partij zijn geweest Brissot, Gensonné, Vergniaud, Condorcet, Péthion, Barbaroux; de beruchtste leden van de Bergpartij waren Robespierre, Danion, Collotd'Herbois, Saint-Just, Tallien, Couthon, Marat. De geschiedenis der C. is slechts een geheel, gevormd uit de levensgeschiedenis van die mannen (zie op hunne namen). Moeten aan de C. eene menigte gewelddadige, tirannieke en zelfs afschuwelijke handelingen te laste worden gelegd, daartegenover valt echter ook niet te ontkennen, dat zij in de hagchelijkste omstandigheden eene voorbeeldelooze geestkracht ten toon heeft gespreid, en dat zij Frankrijk verlost heeft van den binnenlandschen vijand en van de vreemde overweldiging.