duitsche dynastie, die van 1138 tot 1254 op den keizerstroon van Duitschland zat, en waarvan de mannelijke linie 1268 uitstierf met Conradin. Als oudste leden van dit geslacht zijn bekend:
Frederik van Buren, ook genaamd van Slaufen, geb. in Zwaben omstr. 1015, eigenaar van het dorp Buren in de nabijheid van den hoogen Staufen, op welken berg hij een kasteel liet bouwen, waaraan hij den naam H. gaf; hij trouwde met Hildegarde, dochter van eenen graaf van Hohenlohe en halve zuster van Conrad den Salier, welken keizer hij trouw diende, zooals hij dat vervolgens ook diens zonen Hendrik III en Hendrik IV deed.
Frederik, graaf van Staufen, bijgenaamd de Oude, zoon van den vorige, geb. omstr. 1050, streed dapper voor keizer Hendrik IV, en ontving ter belooning de hand van diens dochter Agnes, met Zwaben en Frankenland tot huwelijksgift (1080); zoodoende werd hij de eerste hertog van Zwaben en Frankenland, en 1081 ook rijksbestuurder, waardoor wel is waar de grond gelegd werd tot de grootheid van het geslacht H., maar hetgeen tevens als de aanleidende oorzaak te beschouwen is van den langdurigen strijd met het door de H. op den achtergrond geschovene oude geslacht der Welfen (Guelfen). Frederik -lierf 1105.
Zijn zoon, Frederik II, bijgenaamd de Eenoog, volgde hem op als hertog van Zwaben, en begon 1110 in twist te komen metdeGuelfen van Beieren; hij werd met zijnen broeder Conrad (Koeuraad) aangesteld als vicaris-generaal des rijks, gedurende de afwezigheid van keizer Hendrik V, die in Italië moest zijn. —■ Conrad, broeder van Frederik den Eenoog, werd 1112 door Hendrik V tot hertog van Frankenland verheven, en na des keizers dood tot roomsch koning verkoren; daar echter niet zijn broeder Frederik, maar Lotharius de Saks tot keizer verkoren werd, en deze verscheidene belangrijke bezittingen, die de H. door keizer Hendrik V verkregen hadden, terugeischte, ontstond daaruit een geweldige oorlog. Wel liet Conrad zich in dien oorlog als koning van Italië kronen (1128), doch moest weder afstand van dien titel doen 1135, toen hij en zijn broeder zich genoodzaakt zagen tot eene schikking te komen, waarbij zij echter in al hunne vroegere bezittingen door den keizer werden hersteld. Bij Lotharius' dood werd Conrad in 1138 onder den naam van Conrad III als roomsch koning erkend (zie KOËNRAAD III); en met zijne troonsbeklimming nam de lange worstelstrijd eenen aanvang tusschen de Guelfen en de Gibellijnen (zie die twee artt.), waardoor Duitschland en Italië zoo lang met bloed werden gedrenkt. In 1151 werd zijn neef Frederik III zijn opvolger, als keizer Frederik I, met den bijnaam Barbarossa; en deze werd 1190 als keizer opgevolgd door zijnen zoon Hendrik VI, die de beide Siciliën aan zijn rijk toevoegde, en 1198 opgevolgd werd door zijnen broeder Filips van Zwaben. Eerst vier jaren nadat dezedoorOtto vanWittelsbach vermoord was(1208), aanvaardde de zoon van Hendrik VI de teugels van het keizerlijk bewind als Frederik II (1212), voerde de groote oorlogen tegen de pausen en de lombardische sleden, en werd bijzijnen dood (1250) opgevolgd door zijnen zoon Conrad IV, die reeds vroegtijdig stierf (1254), en een pas tweejarigen zoon naliet, die, als keizer, Conrad V zou hebben geheeten, doch die gewoonlijk genoemd wordt Conradin (zie dat art.). Dit was de laatste der dynastie H.; even als zijn oom en voogd Manfred, viel ook hij als slachtoffer der wraakzucht van den paus, die Karel van Anjon als werktuig daartoe bezigde. Manfred sneuvelde bij Benevent 26 Febr. 1266, en Conradin stierf 29 Oct. 1268 op het schavot te Napels. Een natuurlijke zoon van Frederik II (zie ENZO, eigenlijk Enzio) smachtte 22 jaren in den kerker te Bologna, eer de dood hem (1272) uit de gevangenschap verloste; de zonen van Manfred (Frederik, Hendrik en Anselmus) stierven almede in de gevangenis. De haat der pausen vervolgde zelfs de dochter van Frederik II, Margareta (vrouw v. Albrechtd.Lastige) en hare kinderen. Manfred’s dochter Constantia trouwde met Pedro van Aragonié, die althans in Sicilië de wreker werd van den ongelukkigen Conradin.
