of kortweg Franken, lat. Franconia, een der tien districten of kreise, waarin het oude duitsche keizerrijk ingedeeld was, een der kleinste wat de uitgestrektheid betreft, doch een der bloeiendste districten des rijks, lag tusschen de districten Beieren, Zwaben, Beneden-Rijn, Boven-Rijn, Opper-Sakscn en Bohemen.
De hoofdstad van F. was Neurenberg; en nog 4 andere rijkssteden lagen in F., nl.: Rothenburg, Windsheim, Schweinfurt en Weissenburg. In de 5e eeuw vormde het grondgebied van F. de kern van het koningrijk Thuringen; toen dit rijk in 527 de prooi werd van de Saksen en Franken, hieven de laatstgenoemde in het bezit van F. Ze noemden het aanvankelijk fransch Thuringen (630—717), doch gaven er toen den naam aan van Oost-F., in tegenstelling van West-F. of Rijn-F.; in de 10e eeuw eindelijk bestempelde men het met den eenvoudigen naam van F. Het vormde toen (sedert 902) een hertogdom, welks bezitters zich reeds spoedig onafhankelijk maakten. Een hunner, Conrad, werd in 911 tot koning verkoren, en stond nu het hertogdom F. af aan zijnen broeder Eberhard, die 959 sneuvelde in den slag van Andernach. Conrad de Wijze volgde hem op als hertog, en sneuvelde 955 in een gevecht tegen de Hunnen. In 1024 werd Conrad II, 6e hertog van F., bijgenaamd de Saliër, tot keizer van Duitschland verkoren, en werd dus het hoofd van het keizerlijke huis van F., dat na hem nog drie keizers heeft opgeleverd, nl.: Hendrik III (1039), Hendrik IV (1056), Hendrik V (1106—1125). Wat het hertogdom F. aangaat, dit was door Conrad II afgestaan aan zijnen neef Conrad den Jonge; maar toen deze prins tegen hem in opstand kwam, werd hij van zijn rijk vervallen verklaard, en het hertogdom verviel wederom aan de keizers. Hendrik V vermaakte het bij zijnen dood aan Conrad van Hohenstaufen, die in 1138 keizer werd. Deze liet het bij zijnen dood na aan zijnen zoon Frederik van Rothenburg, uit wiens handen het eerst overging in die van Conrad, zoon van keizer Frederik Barbarossa, vervolgens aan Filips, die keizer werd in 1198. Deze maakte door zijne milde schenkingen een einde aan het bestaan van het hertogdom F., dat eigenlijk niet anders bleef bestaan dan in naam, daar al de uitgegevene leenbezittingen souvereine staten werden; wat nog van F. overbleef, kwam onder het gezag der burggraven van Neurenberg, maar de titel verbleef aan de bisschoppen van Wurtzburg. In 1387 gaf keizer Wenceslas den naam van Thuringen-en-Franken aan een der 4 provinciën of kreise, waarin hij Duitschland indeelde, en in 1512 maakte Maximiliaan er een der 10 kreise van, uit welke voortaan het keizerrijk bestaan zou. Tijdens den dertigjarigen-oorlog deed men een oogenblik eene poging om het hertogdom F. te herstellen ten behoeve van Bernard van Weimar. In 1814 kwam het grootste gedeelte van F. aan Beieren, en de oude naam F. herleefde in 1837 in de benamingen Ober-Franken, Mittel-Franken en Unter-Franken; een gedeelte van F. ging met de hennebergsche erflanden aan Saksen over, en is tegenw. voornamelijk coburgsch en meiningsch eigendom.
