lat. Berna
1) het grootste kanton van Zwitserland, ligt in het westelijk gedeelte, en wordt begrensd door Frankrijk en de zwits. kantons Solothurn, Bazel, Unterwalden, Aargau, Lucern, Uri, Walliserland, Waadtland, Freiburg en Neufschatel;B.beslaat ruim 120 vierk. mijlen, en telt 460,000 zielen. In de 5e eeuw werd B. door Bourgondiërs bewoond, kwam later onder het gezag der Franken, en maakte op het laatst der 9e eeuw deel uit van het Kleinbourgondische en in de 11e eeuw van het Duitsche rijk. In 1353 trad B., inmiddels aanmerkelijk vergroot, lot den eedgenootschappelijken bond toe; in het begin der 15e eeuw nam het deel aan de oorlogen tegen Oostenrijk, Milaan, Bourgondië, Spanje en Baden. In 1415 veroverde B. geheel Aargau, en in 1536 ontweldigde B. het gansche Waadtland aan de hertogen van Savooije, en bragt zoodoende zijn grondgebied tot eene uitgestrektheid van 236 vierk. mijlen. De fransche omwenteling vond ook in Zwitserland eenen weerklank ; Waadt en Aargau kwamen in opstand; na het ongelukkige gevecht 2 Mrt. 1798 tegen de troepen tier fransche republiek, rukten de overwinnaars B. binnen, en het groote B. werd weder gesplitst in de kantons Bern, Aargau en Waadt, welke splitsing door het Weener Congres werd bekrachtigd. De gebeurtenissen van 1831 fnuikten de weder herleefd zijnde steedsche oligarchie voor goed, en 31 Julij 1831 werd eene nieuwe democratische constitutie in i’. aangenomen, die echter 31 Julij 1846 voor eene meer conservative heeft moeten plaats maken.
2) B.,lat. Berm, ook wel Arctopolis, d. i. stad van den Beer, hoofdstad van het kanton B„ is de geboortepl. van Haller, telt 28,000 inw., en ligt 1856 vt. boven de oppervlakte der zee. Omstreeks 1191 gesticht of herbouwd door hertog Berthold V van Zahringen; 1218 keizerlijke stad; 1288 te vergeefs belegerd door keizer Rudolf van Habsburg; is B. van 1799 tot 1803 de hoofdstad geweest van geheel Zwitserland. Sedert 1848 is het wederdezetelderBonds-autorileiten.
3) B.,of Beerne, voormalige abdij in het oude bisdom Utrecht,nabij Heusden, was in de 12eeeuwcensterk kasteel, werd 1589 door de Spanjaarden verwoest en platgebrand.
