Bij de behandeling van verwondingen moet in de eerste plaats gezorgd worden, dat daaraan geen kwaad wordt gedaan; de wond mag niet bezoedeld (geïnjecteerd) worden door aanraking met vuile handen of vuile Verbandstoffen (geen slootwater, geen spinnewebben, uitgekauwd gras, tabakspapier, oud linnen of gebruikte zakdoek); dit geldt zoowel voor aseptische als voor septische wonden.
In den regel moet eerst een nood- of voorloopig verband worden aangelegd met verbandmiddelen, bewaard in goed gesloten verbandtrommels (met schoone handen of instrumenten) of snelverband (zie Verband). In de meeste gevallen is het noodverband tevens voldoende tot voorloopige bestrijding der bloeding (provisoire bloedstelping). Bij sterke bloeding is het noodig het lichaamsdeel tijdelijk bloedeloos te maken door afbinding (elastiek windsel, snoer van Foulis, buis van Esmarch) of dichtdrukken der slagaderen met de hand centraal (d.i. meer naar het hart) van de wond. Dit mag niet lang volgehouden worden.
Bij beenbreuken moet men een noodspalk aanleggen.
De chirurgische of definitieve behandeling der wonden bestaat ten eerste in het desinfecteeren van de omgeving (wasschen, scheren, met antiseptische vloeistoffen behandelen); daarna behandeling van de wond zelf.
Zoo noodig wordt dit pijnloos verricht, waarvoor bij grootere verwondingen óf de wond zelf gevoelloos (anesthetisch) wordt gemaakt (Schleich' sche inspuiting, cocaïne), óf wel de patiënt genarcotiseerd wordt.
Eerst wordt zoo noodig de bloeding bestreden door tamponnade, onderbinding of omsteking der bloedvaten, vaatkramp opwekkende middelen, branden (cauterisatie) enz.
Is de wond aseptisch, dan mag deze direct tot genezing gebracht worden door het tegen elkaar leggen der wondranden (genezing per primam intentionem). In den regel geschiedt dit door hechting. Waar te veel huid ontbreekt, kan men door plastiek of transplantatie de noodige huid uit de omgeving of op afstand verkrijgen.
Is de wond niet aseptisch, dan moet er gedesinfecteerd, ontsmet worden. Het desinfecteeren wordt deels mechanisch verricht door wegname van ingedrongen vreemde lichamen, wegknippen van te sterk verontreinigde of gekneusde weefseldeelen, deels chemisch door gebruik van antiseptische middelen (sublimaat, Perubalsem). Heeft men reden aan te nemen dat deze desinfectie voldoende gelukt is, dan mag de wond eveneens gesloten worden, tenzij de antiseptische middelen zoo sterk waren,
dat ook de weefsels geleden hebben, waardoor zij niet direct kunnen samengroeien. Is de desinfectie onvolkomen, en dit is gewoonlijk het geval, dan moet de wond gedeeltelijk open gelaten worden, en een draineerbuis of tampon in event. bestaande holten worden gelegd. De behandeling eener geïnfecteerde wond met perubalsem is verreweg het eenvoudigst en best; daarbij wordt zij zooveel mogelijk met den balsem gevuld (zonder er veel aan te manipuleeren), en met een verband bedekt, dat geruimen tijd blijft liggen, zonder geopend te worden.
In elke geïnfecteerde wond vindt een strijd plaats tusschen de ziektekiemen en de weefsels (wondreactie); het daarbij gevormde wondsecreet moet afgevoerd worden. Men sluit daarom dergelijke wonden niet of slechts gedeeltelijk en gebruikt het open gedeelte voor drainage, waarvoor men verbandgaas of draineerbuizen bezigt.
De genezing geschiedt in dit geval door woekering der weefsels; er vormen zich vleeschheuveltjes of granulaties. Eerst wanneer deze de wondholte opgevuld hebben, schuift de huid er zich overheen en is de wond genezen (genezing per secundam intentionem).
De wondgenezing wordt ondersteund door de wond rust te geven en te beschutten tegen invloeden van buiten; dit geschiedt door afsluitende verbanden (zie aldaar). In enkele gevallen behandelt men de wonden zonder verband, d.i. de z.g.n. open wondbehandeling. Dit doet men soms bij weinig wondsecreet; er vormt zich dan een korst uit het indrogend secreet (genezing onder korstvorming). Bij zeer overvloedig wondsecreet wordt het verband ook wel weggelaten, daar dit het secreet onvoldoende zou opzuigen; men irrigeert de wond dan voortdurend, of wel past men het permanent waterbad toe.
