Ewoud Sanders woordenboeken

Ewoud Sanders (2019)

Gepubliceerd op 07-02-2017

Koffie

betekenis & definitie

Koffie komt in verschillende uitdrukkingen voor in de betekenis 'borrel' of 'jenever'. In de dieventaal werd 'jenever' in de jaren dertig wel aangeduid als kouwe koffie.

De Rotterdamse schrijver Willem van Iependaal, een groot kenner van het Bargoens, vereeuwigde deze betekenis in 1932 in een gedicht over dieven die na een kraak in Schiedam voor de rechtbank in Rotterdam moeten verschijnen: Zevenhonderd zoveel liter Louter nationale faam Maakten van de groene tafel [de balie] Knusse kouekoffiekraam!

Een portier van het Sonesta-hotel in Amsterdam maakte in de jaren zeventig kennis met witte koffie. Hij schrijft: Vaak gingen we na de late dienst de stad in. Om 05.00 uur nuttigden we dan een stevig ontbijt in een etablissement op de hoek van het Singel en het Kattegat. Voor ons bestond dit ontbijt uit koffie en gebakken eieren met kaas. Voor de arbeiders die daar door koppelbazen elke ochtend werden geronseld bestond het ontbijt uit iets anders: jenever. Maar aangezien het een koffiehuis betrof en er geen vergunning was om drank te serveren en het etablissement sowieso al door de politie (vanwege de koppelbazen die af en aan reden met busjes) in de gaten werd gehouden, serveerde men de jenever in gewone koffiekop- jes met suikerklontjes op het schoteltje en een lepeltje in het kopje.

Indien men een dergelijke koffie wenste, bestelde men bij de 'barman' een witte koffie Een andere informant hoorde eind jaren tachtig uit de mond van een Amsterdamse leraar 'met alcoholische neigingen' het eufemisme groene koffie voor 'jenever uit de bekende groene fles van een bepaald merk'. In het Duits wordt sterke drank wel weißer Tee of Husaren Kaffee genoemd. In het Engels is cold coffee gebruikt voor 'bier', en corn coffee of white coffee voor 'clandestiene sterke drank'. Witte koffie is in het Nederlands overigens ook gebruikt voor 'koffie met melk'.