Ewoud Sanders woordenboeken

Ewoud Sanders (2019)

Gepubliceerd op 05-05-2018

Cheddar(kaas)

betekenis & definitie

(1909, uit het Engels) pikante harde kaas

Het plaatsje Cheddar ligt in Zuid-Engeland, een eindje ten zuidwesten van Bristol, aan de voet van de Mendip Hills, bij de toegang tot een spectaculair natuurmonument: een kloof tussen steile kalksteenrotsen en druipsteengrotten, waarin overblijfselen uit de Steentijd zijn gevonden.

Aan het eind van de 16de eeuw begonnen de boeren in Cheddar kaas te maken. In 1600 schreef William Camden (1551-1623) hierover in Britannia, het eerste Engelse aardrijkskundige overzichtswerk: 'Ten noordwesten van Wells (Somerset) vlak onder de heuvel van Mendip ligt Cheddar, dat beroemd is om zijn uitzonderlijke, wonderbaarlijke kazen, waarvan sommige exemplaren ongewone kracht vergen om ze op tafel te krijgen, en die een verrukkelijke smaak hebben.' Camden overdreef niet: cheddars wegen soms 45 kilo en hebben een delicate, hazelnootachtige smaak. Hoe die smaak precies ontstaat, is nog steeds niet duidelijk, hoewel er verschillende onderzoeken naar zijn gedaan.

De boeren van Cheddar hielden de bereidingswijze van hun kaas strikt geheim. Maar enkele van hun nazaten emigreerden naar Amerika, en het geheim reisde mee. In 1851 stichtte een zekere Jesse Williams in de staat New York de eerste cheddarfabriek. Al aan het eind van de 19de eeuw produceerden de Verenigde Staten meer - en betere! - cheddar dan Engeland. In 1980 bedroeg de jaarlijkse produktie in de vs ruim 410 miljoen kilo. Een flink deel daarvan ging naar Engeland. Andere grote producenten zijn Canada, Australië, NieuwZeeland, Roemenië en Nederland.

Cheddar wordt gemaakt uit zachte, volle koeiemelk, al dan niet gepasteuriseerd. De kaas heeft de vorm van een cilinder, is meestal geel van kleur en heeft een stugge structuur.

Dit laatste maakt het mogelijk om uitzonderlijk grote cheddars te maken. Zo kreeg koningin Victoria in 1840 als huwelijksgeschenk van de boeren uit East- en West-Pennard een cheddar van maar liefst 558 kilo. De Amerikanen wilden hier niet voor onderdoen en in januari 1964 maakten zij, in 43 uur tijd, een cheddar van maar liefst 15.190 kilo - de grootste kaas aller tijden.

Het begrip cheddar duikt pas in 1909 voor het eerst in onze naslagwerken op. Kramers maakt echter al in 1855 melding van de 'vette weiden en beroemde kaasbereiding' in Cheddar. Engels Cheddar (1661); Frans cheddar (1895).

Kramers Geogr. wdb. (1855) 201; Winkler Prins' 10 (1909) 123; Ency. Brit 11 6 (1910) 21, & 7 (1910) 746-749; Wagenaar Ency. voedings- en genotmiddelen (1938) 161; Partridge Name into word (1949) 98; Sander Kaas (1968) 84-85; Larousse kaas ency. (1978) 51-52; Guinness book of records (Londen 19802') 172; Rey-Debove Diet. des anglic. (19902) 134; Petit Robert (19932) 357; OED (1993').