overdreven vaderlandsliefde
Nicolas Chauvin moet een soort dorpsgek geweest zijn. In het leger van Napoleon was hij maar liefst zeventien keer gewond geraakt. Als dank kreeg hij een eresabel, een lintje en een magere tweehonderd franc pensioen per jaar. Toch prees hij Napoleon regelrecht de hemel in. Waar en tegenover wie hij maar kon.
Chauvins dweepzucht was zo groot dat ook de gebroeders Théodore en Hippolyte Cogniard, toneelschrijvers in Parijs, ervan hoorden. Zij persifleerden Chauvin in hun vaudeville La Cocarde tricolore, die op 19 maart 1831 in het Théâtre des Folies-Dramatiques in Parijs in première ging. Hun 'Chauvin' marcheerde met getrokken sabel over het toneel, bejubelde la grrrande nation en zong een lied met in het refrein de regel: Je suis Français, je suis Chauvin.
Het werd een enorm kassucces. 'Na die tijd', aldus een neslagwerk, 'heeft het woord chauvinisme burgerrecht verkregen [...] ja, men heeft haar nog uitgebreid door er elke partijkeuze door aan te duiden, die niet op goede gronden, maar op dweepziek gevoel berust.'
Dit is hoe de geschiedenis van het woord chauvinisme is overgeleverd. Sommige naslagwerken wijzen erop dat de figuur Chauvin in 1815 voor het eerst opdook in vlugschriften waarmee aanhangers steun zochten voor de van Elba ontvluchte Napoleon. Met name tekenaar Nicolas Charlet zou hem meerdere keren hebben afgebeeld. De suggestie dat een personage genaamd Chauvin al in 1823 in een ander toneelstuk zou zijn opgetreden, is tot nog toe niet bevestigd. Maar opmerkelijk genoeg twijfelt niemand aan de echtheid van de patriottische grenadier Nicolas Chauvin, hoewel over hem verder alleen bekend is dat hij uit Rochefort kwam.
Als theaterpersonage maakte Chauvin een glansrijke carrière. Hij werd een geliefd type in Franse blijspelen en in 1905 voerde de Engelse schrijfster barones Orczy hem op in The Scarlet Pimpernel.
Ook het begrip chauvinisme timmerde aan de weg. Het werd voor het eerst gebruikt in 1842 in de vaudeville Les Aides de Camp van Bayard en Dumanoir en kwam daarna snel in andere talen terecht. De Algemeene Nederlandsche encyclopedie voor den beschaafden stand omschreef het in 1865 als volgt: 'iedere collectieve verkleefdheid [...] die niet op redelijke gronden, maar meer op de eene of andere opvatting berust, waarvan men zich zelven geen rekenschap weet te geven.'
