Ewoud Sanders woordenboeken

Ewoud Sanders (2019)

Gepubliceerd op 07-02-2017

Angst

betekenis & definitie

Een angst is een schertsende verbastering van angostura, in de zin van een glas jenever met angostura-elixer. Angostura is een rood, enigszins bitter elixer. Dit extract werd omstreeks 1820 uitgevonden door de Duitse arts Siegert, die indertijd hoofd was van een ziekenhuis in Guyana in Zuid-Amerika. In de jaren daarvoor had hij bij de troepen van Simón Bolívar gediend, eerst als arts, later als generaal.

Siegert maakte het drankje op basis van rum, vermengd met aromatische planten, wortels, kruiden, schillen, vruchten en een bittere, koortswerende olie die hij uit de bast van de kina- en de angostura boom had gewonnen. Volgens diverse bronnen noemde hij het drankje naar de stad Angostura in Venezuela. Bolívar was daar in 1819 tot president uitgeroepen. Ook Siegerts fabriek was er een tijdje gevestigd.
In 1875 werd het productiecentrum naar Trinidad verplaatst. Van daaruit veroverde dit drankje heel Europa. Op het etiket stond hoe het kon worden toegepast:
Het wordt in een kleine hoeveelheid gebruikt met brandewijn, jenever, cognac, rum, arac en andere spiritualiën. Geregeld gebruikt, des morgens en des middags voor het eten, vermengd met Madera of andere wijnsoorten [...] is het zeer versterkend en wekt het den eetlust op. Ook is zulks met het beste gevolg tegen de hevigste maagpijnen aangewend. In ons land was Angostura-bitter tot omstreeks 1960 zeer geliefd. 'Ieder zichzelf respecterend café bezat in de jaren vijftig een rekje met deze levenselixers', schreef een informant. 'Het was een zilverkleurig rekje met vier of vijf blanke maggi flesjes met een druppel mondje.' De liefhebbers van angostura onderscheiden verschillende soorten angst. In alfabetische volgorde zijn dit: 1. jonge angst, jonge jenever met een paar druppels angostura.
De naam werd later overigens ook gebruikt voor een jonge borrel met Underberg; 2. kleine angst, een klein borreltje met angostura. Opgetekend omstreeks 1930; 3. kleurloze angst, 'bereid door in een borrelglaasje één druppel angostura te gieten, die èr weer uit te laten lopen en daarna het glas met jenever bij te vullen', aldus het WNT. In 1937 tevens opgetekend in het Bargoens; 4. lichte angst, volgens het WNT het meest algemeen, voor jenever met enkele druppels angostura. Kees Stip gebruikte deze benaming in 1943 in het gedicht Dieuwertje Diekema: 'Ik heb Bols gedronken in Krasnapolsky en Lichte Angst in Astoria'; 5. oude angst, oude jenever met angostura. Dit drankje was in de jaren dertig in het Nederlandse leger zeer geliefd onder officieren; 6. rooie angst, vanwege de kleur van de angostura; en 7. slappe angst, jonge borrel met angostura, aan het eind van de jaren vijftig opgetekend in de Amsterdamse dieventaal. Angostura wordt nog steeds geproduceerd, zij het op kleine schaal. Vergelijk catz en lekkertje.