In joodse kringen mag Gods echte naam JHWH of Jahweh niet uitgesproken worden, tenzij bij het gebed en de Toralezing. In plaats daarvan spreken vrome gelovigen over Hem als de ‘Adonai’, de Heer (Gen. 15:2). Soms zegt men ook ‘elohim’, god. Deze gewoonte moet al erg oud zijn want ook in de Septuagint (de uit het Hebreeuws in het Grieks vertaalde versie van het Oude Testament) wordt niet vermeld hoe de vier Hebreeuwse letters (JHWH) dienen uitgesproken te worden. Ook daar staat, in het Grieks, ‘Heer’ of ‘God’.
In Leviticus 24 wordt zelfs de doodstraf uitgesproken over het lasteren van de naam. Het Bargoens kent de uitroep van verbazing ‘attenoje’, een verbastering van Adonai. In andere culturen bestaan er gelijkaardige taboes tegen het uitroepen van de naam van God of een bovennatuurlijk wezen. De onderliggende angst lijkt wel dat het uitspreken van de naam ook het verschijnen van de godheid met zich mee zal brengen. Daardoor bestaan er veel indirecte benamingen om toch maar niet de namen van dode mensen, kwade geesten en dergelijke op te roepen. Een variant is adonaj.
Tot een oude, gezaghebbende vrouw hem vroeg een joods gebed op te zeggen. Van het Hebreeuws verstond zij maar één woord: Adonai, de Heer, God. Dit is het enige Hebreeuwse woord dat in hun Portugese gebeden bewaard was gebleven. Als Schwarz dat woord kende, moest hij inderdaad een jood zijn.
De Groene Amsterdammer, 05-07-95
In de synagoge valt de oude Isaak God voortdurend lastig met vragen: ‘Adonai, wat zijn duizend jaren voor U? Slechts één minuut! Adonai, wat is voor U duizend franc? ’t Is slechts één cent! Heer, Adonai, geef me een geschenk, slechts één cent! ’
En een stem antwoordt hem: ‘Graag natuurlijk! Wacht een minuutje!’
Inématov nr. 28, Band met de vrienden van de Hebreeuwse taal. Driemaandelijks Tijdschrift. Herfst, 1997
O kom, die onze Heerser zijt, in wolk en vuur en majesteit.
O Adonai die spreekt met macht, verbreek het duister van de nacht.
Weest blij, weest blij, o Israël!
Hij is nabij, Immanuel!
Gezang 125; liedbundel 24-04-99, webpagina
Maar ze was al weg, mijn vrouw. Kwaad. Internet, jaja, maar Mijn Kast, adonaj!
De Standaard der Letteren, 27-04-2000
