[i]Aardolie en chemische industrie.
[/i]Deze sectoren hebben de grootste werkgelegenheid, tezamen ruim 5.700 mensen. Naast enkele vanouds gevestigde bedrijven (Association Coopérative Zélandaise de Carbonisation G.A. ofwel Zuid-Chemie B.V. annex Rhóne-Progil Nederland B.V.) zijn de overige chemische en petrochemische bedrijven eerst gevestigd in de jaren ’60. De namen Dow Chemical (Nederland) B.V., Total Raffinaderij Nederland B.V., Hercules B.V., Hoechst Holland N.V., M. & T. Chemicals B.V. en Broomchemie B.V. mogen genoegzaam bekend zijn.
Het bedrijf van Dow Chemical (Nederland) B.V. werd in 1965 officieel geopend door prins Bernhard. In 1969 werd bij dit bedrijf de eerste naftakraakinstallatie in gebruik gesteld; in 1972 volgde de ingebruikstelling van de tweede naftakraakinstallatie.
Het bedrijf Hoechst Holland N.V. te Vlissingen-Oost werd in 1966 opgericht en heeft sedertdien diverse uitbreidingen gerealiseerd.
De Nederlandse Stikstof Maatschappij N.V. werd opgericht op 14 januari 1929 door Montedison S.p.A. te Milaan.
Naast deze grote en zeer grote bedrijven zijn enige kleine bedrijven werkzaam in de asfaltindustrie voor wegenbouw e.d.
Rubber- en kunststofverwerkende industrie
Statistisch is hieronder ook begrepen het bedrijf Perfecta Chemie B.V., een bekende producent van lijmen voor velerlei toepassingen; daarnaast zijn er een tweetal bedrijven werkzaam op het gebied van plasticverwerking, alsmede een fabriek van veiligheidsartikelen. Deze vier bedrijven komen allen in Midden-Zeeland voor.
Bouwmaterialen-, aardewerk- en glasindustrie.
Naast de Glasfabriek ‘Sas van Gent’ B.V. (ruim 300 mensen) - opgericht in 1899 in Sas van Gent - zijn er in deze sector geen bedrijven met meer dan 100 werkzame personen elk. Het merendeel van de bedrijven houdt zich bezig met de produktie van cement- en betonwaren, sommige maken ook betonmortel.
In Zeeuws-Vlaanderen is nog een kleine steenfabriek gevestigd. Voorts zijn enige bedrijven werkzaam op het gebied van slakken- en schelpenverwerking. De totale werkgelegenheid ligt rond de 900.
Basis-metaalindustrie.
Als zodanig kan slechts één bedrijf worden genoemd, te weten Péchiney Nederland N.V. te Vlissingen-Oost. Bij dit bedrijf, waar tussen de 800 en 900 mensen werken, wordt door middel van een electrolyseproces ruwe aluminium vervaardigd uit aluinaarde. Het bedrijf werd op 1 oktober 1971 door prins Bernhard officieel geopend.
Metaalprodukten- en Machine-industrie.
Het juiste onderscheid tussen bovengenoemde bedrijfssectoren is niet altijd vast te stellen, aangezien beide industrieën in sommige gevallen dezelfde producten leveren. Kenmerkend is wel het grote aantal bedrijven, naar schatting een kleine 80, met elk tenminste 10 werkzame personen. Daartoe behoren slechts een 6-tal bedrijven die 100 of meer werkzame personen tellen en van dit aantal behoren er 5 tot het Rijn-ScheldeVerolme concern, te weten R.S.V. Apparaten- en Ketelfabriek A.K.F. B.V. te Goes, R.S.V. Gieterij Middelburg B.V. en B.V.
Kon. Mij. ‘De Schelde’ (Scheldebouw) beide te Middelburg, Rijn-Schelde-Verolme Montagebedrijf B.V. te Vlissingen en B.V. Kon. Mij. ‘De Schelde’ te Terneuzen.
De genoemde 6 bedrijven niet meegerekend komt het gemiddelde personeelsbestand te liggen op ca. 28 per bedrijf, het kleinbedrijf overheerst in deze sector dan ook zeer sterk. Een aantal van de bedrijven die tot de ‘metaalproduktenindustrie’ kunnen worden gerekend verrichten specifieke werkzaamheden, zoals reparatie van landbouwwerktuigen, oppervlaktebehandeling van metalen e.d. of vervaardigen een eigen produkt, zoals hoefijzers, tractorcabines, aluminium produkten, kentekenplaten enz. Het valt echter op, dat een aanzienlijk deel van de bedrijven het een noch het ander doet - althans in hoofdzaak -, maar zich toelegt op wat genoemd wordt ‘constructiewerk’, ‘laswerk’, ‘draai- en freeswerk’ enz. Dergelijke bedrijven zijn vooral opgekomen ten tijde van de industrialisatie van Zeeland, in casu het Sloegebied en Midden-Zeeland en de Kanaalzone van Zeeuws-Vlaanderen. Onder de ‘machine-industrie’ bevinden zich relatief veel bedrijven, die zich toeleggen op de produktie van landbouwwerktuigen; andere, met name in Noord-Zeeland zijn gericht op de toelevering aan de visserij. Niettemin kan gesteld worden dat het merendeel van de tewerkgestelde personen in de machine-industrie zijn brood verdient met de produktie van machines en onderdelen, die buiten de provincie - in enkele gevallen ook in het buitenland - worden afgezet. De totale werkgelegenheid in de hele sector kan worden geschat op ruim 3300.
Electrotechnische industrie.
Twee grote bedrijven in deze sector behoren tot het Philipsconcern, te weten De Vitrite Fabriek B.V. te Middelburg - opgericht in 1893 - en Philips Gloeilampenfabrieken N.V. te Terneuzen. Deze twee nemen tezamen 80% van de werkgelegenheid in deze sector voor hun rekening. De totale werkgelegenheid bedraagt een kleine 2000 mensen. Naast genoemde bedrijven opereert nog een bedrijf van betrekkelijk grote omvang dat de electrische installaties aan boord van schepen verzorgt.
De overige bedrijven zijn voor de werkgelegenheid van ondergeschikte betekenis; niettemin blijken sommige ondernemers het goed te doen door zich met succes te richten op specifieke deelmarkten, zoals electronische apparatuur voor velerlei doeleinden.
Transportmiddelenindustrie.
In deze sector zijn een 3600 mensen werkzaam, waarvan 3000 bij de B.V. Kon. Mij. ‘De Schelde’ te Vlissingen en VlissingenOóst.
Het bedrijf van ‘De → Schelde’ te Vlissingen werd in 1875 opgericht met als initiatiefnemers de heren Arie Smit en prof. Tideman. Ook de overige, meest kleinere bedrijven zijn nagenoeg alle bij het transport te water betrokken, slechts één bedrijf op Tholen zit in de carosseriebouw.
De bedrijven die zich op de scheeps- en jachtenbouw hebben gericht maken momenteel een moeilijke tijd door; toch blijkt dat bepaalde ondernemers een bedrijf beginnen, nadat elders bedrijven hebben moeten sluiten na faillissement of anderszins. In deze branche zijn nogal wat bedrijven opgekomen bij de eerder genoemde industrialisatie en ontwikkeling van de havengebieden (offshore, scheepscleaning, zandstraalinrichtingen e.d.). Ook de sterk opgekomen recreatie heeft voor een sterke impuls gezorgd (jachten- en botenbouw).
Overige industrie.
Eén bedrijf in Midden-Zeeland maakt gymnastiektoestellen en wat daarmede in verband staat. Verder wordt hieronder nog verstaan de werkzaamheid van een tandtechnisch laboratorium. Gezamenlijk kan de werkgelegenheid in de sector gesteld worden op ca. 125 personen.
Zie kleurenplaat II; t.o. pag. 49.
