Havens voor vaartuigen voor de pleziervaart. Door de uitgebreide mogelijkheden voor recreatievaart in de Zaanstreek (mede door de nabijheid van het Alkmaardermeer) is er in de Zaanstreek een groot aantal jachthavens; in totaal zijn er rondde 1500 ligplaatsen.
Een concentratie van jachthavens wordt gevonden bij West-Knollendam, aan het begin van de Zaan, dicht bij het Alkmaardermeer. Van noord naar zuid liggen daar De Boeier (oorspronkelijk K en Z, Kramer en Zwart) op de hoek van de Tapsloot, met 30 ligplaatsen; daarachter is er ’t Swaentje met in 1990 circa 150 ligplaatsen, deze jachthaven werd omstreeks 1956 geopend als De Zwaan, bij het gelijknamige café; vervolgens de jachthaven en -werf van Oostra (oorspronkelijk De Hennewerf), met in 1990 176 ligplaatsen en een tiental zomerhuisjes; en als laatste de ZZV-jachthaven, die in 1969 door de Zaanlandsche Zeil Vereniging werd aangelegd ter vervanging van de Jachthaven aan de Havenstraat te Zaandam. Oorspronkelijk had de ZZV het plan een jachthaven met 1000 ligplaatsen en een hotel op het voormalige vuilstorteiland Bloemendaal aan te leggen. In de uiteindelijk gerealiseerde jachthaven zijn 300 ligplaatsen.
Bij het Zwet te Wormer ligt de jachthaven Weromeri, die kort voor de oorlog ontstond als kanostation De Boer. Na de oorlog kreeg het zeilen hier de overhand. De oorspronkelijk houten panden werden in 1981 vervangen door een stenen complex, waarin een restaurant en een hotel (tien kamers) werden opgenomen. Op het terrein van Weromeri staan zomerhuisjes en een winkel en voorts is er een zeil- en surfschool gevestigd. In de haven zijn circa 125 ligplaatsen.
Aan de Poel te Zaandam (D. Sonoyweg) is sedert 1932 de jachthaven van Zeilvereniging De Onderlinge gevestigd. In de haven zijn thans rond de 200 ligplaatsen, terwijl er voorts in de loodsen rond de 50 schepen kunnen liggen.
De oudste Zaanse jachthaven is die bij de jachtwerf van de →Hippert in het Oostzijderveld. Het bedrijf was oorspronkelijk gevestigd aan de Gouw en verhuisde later gedwongen naar het Weerpad te Zaandam. Bij de Hippert kunnen 80 schepen worden gestald. Achter het Eiland in de Voorzaan opende Zaandam beginjaren ’70 een gemeentelijke haven, die thans 83 ligplaatsen heeft. In de Nauemase Vaart zijn twee kleinere gemeentelijke afmeerplaatsen van Zaanstad, bij de buurtschap Vrouwenverdriet en aan de Noordervaartdijk te Krommenie.
De grootste Zaanse jachthaven ligt aan het uiteinde van de Nauemase Vaart, in Zijkanaal D, die in mei 1968 als Watersportcentrum Nauw-er-na werd geopend. Bij de opening was deze jachthaven met 350 ligplaatsen zelfs de grootste jachthaven van Nederland.
Tenslotte had de watersportclub van Bruynzeel nog een kleine jachthaven in de Nieuwe Zeehaven te Zaandam. Bij het dempen van deze haven (1989) moest de watersportclub verhuizen, vermoedelijk naar Zijkanaal E te Westzaan.
Zie ook; →Zeilsport.
