Rode, witte, gele en roséwijnen. FrancheComté, Frankrijk
Halverwege tussen de Côte-d’Or en de Zwitserse grens produceert dit gebied verscheidene wijnen die hun geringe hoeveelheid goedmaken door een grote verscheidenheid. Er zijn mousserende en niet-mousserende, rode, witte en roséwijnen, strowijnen en de merkwaardige gele wijnen. Bijna al deze wijnen uit de Franche-Comté voeren de algemene appellations Côtes du Jura of Côtes du Jura mousseux. Arbois, Château-Chalon en 1’Etoile zijn 3 nauwkeuriger appellations. De wijnen van Etoile kunnen alleen wit of geel zijn. De beste wijnen zijn die van Arbois.
Het sterk geaccidenteerde terrein van deze streek, waar zonovergoten vlakten worden afgewisseld door steile berghellingen, gaat gepaard met een grote verscheidenheid van bodemgesteldheid. Op de laagste gronden vindt men zo goed als zuivere leem, op de uitlopers van de bergen is de mergel vermengd met kiezel en op grotere hoogte ten slotte is de kalksteen gemengd met organische sedimenten. Deze hoge gebieden produceerden vroeger grote hoeveelheden wijn. De epidemie van de phylloxéra heeft hier vreselijk huisgehouden en de wijnvelden zijn maar zeer gedeeltelijk weer opgebouwd. Van 18 600 ha in 1836 is de oppervlakte gedaald tot ongeveer 600 ha die zijn beplant met rassen van grote klasse.
Het meest kenmerkende produkt van de Jura zou weleens de gele wijn kunnen zijn. Hij wordt uitsluitend bereid uit Savagnin, die zoals men denkt de Traminer d’Alsace is. Deze wijn heeft een buitengewoon lange levensduur; flessen die na 50 jaar of meer nog drinkbaar zijn, komen niet zelden voor. Voor de bereiding van gele wijn worden de druiven laat geoogst en ze worden geperst zoals dat voor witte wijn wordt gedaan. De most wordt vervolgens in hermetisch afgesloten fusten gedaan, waar hij 6 tot 10 jaar blijft liggen (6 jaar is het wettelijk minimum voor de appellation). Korte tijd na het op fust brengen ontstaat aan de oppervlakte een vliesje dat de most nog doeltreffender van de lucht afsluit.
Dit uit micro-organismen samengestelde vliesje neemt alle zuurstof op en verhindert zodoende de oxydatie van de wijn; het geeft de wijn zijn eigenaardige gele kleur en zijn aan noten herinnerend parfum. Het is hetzelfde vliesje als dat van de sherry en in Spanje noemt men het → flor. Er is een zeker verband met de ziekte van de wijn die wordt veroorzaakt door de azijnbacterie, die alcohol en zuurstof met elkaar verbindt. Waar echter de azijnnbacterie de wijn totaal bederft, is de vorm die in de wijn van de Jura optreedt slechts van geringe en heilzame invloed. Het vliesje behoudt dezelfde witte kleur tot men het door het oversteken laat verdwijnen.
Een tweede typisch produkt van de Jura is de strowijn. Hij dankt zijn naam aan een oude praktijk die daarin bestond dat men de druiven liet drogen op een strobed alvorens ze te persen, en verder ook aan zijn strogele robe. Tegenwoordig maakt men deze wijn in feite door de trossen te laten drogen in goed geventileerde wijnschuren. Deze wijze van drogen is zeer tijdrovend; de normen voor de appellation eisen een minimum van 2 maanden. Hieraan heeft de wijn zijn rijke smaak en zijn lange houdbaarheid te danken.
De bereiding van deze 2 uitzonderlijke wijnen brengt problemen en extra kosten met zich mee, dus worden ze duur verkocht. De wijnbouwers in de Jura voelen er momenteel niet zoveel meer voor en er is alle reden om te vrezen dat de gele wijn en strowijn gedoemd zijn te verdwijnen.
Er wordt maar heel weinig Jurawijn geëxporteerd. De Elzas en Zwitserland zijn afnemers, maar dat zijn buurgebieden en het grootste deel van de produktie wordt ter plaatse geconsumeerd. Uiteraard is dit soort uitzonderlijke wijnen het meest geliefd bij degenen die ze maken en kennen. Daar komt nog bij dat ze doorgaans worden beschouwd als vim de pays, uitstekend als ze in het land van herkomst worden genuttigd, maar niet in staat de vergelijking met de grote Franse wijnen te doorstaan. Er wordt dus nauwelijks meer dan 7500 hl witte en 2500 hl rode wijn verhandeld, onder de meest algemene Appellation Cötes du Jura, dus zonder de verkopen aan Arbois, ChateauChalon en Etoile mee te tellen.
Arbois
De Arbois is ongetwijfeld de bekendste wijn uit de Jura. Hij wordt gemaakt in de 30 gemeenten die aan de voet van de bergen, rond het bekoorlijke stadje Arbois gegroepeerd liggen. Onder deze naam komen alle hierboven beschreven wijnen voor.
De Savagnin dient niet alleen voor de bereiding van de vin jaune. Hij is eveneens een bestanddeel van de witte wijnen, samen met de Melon d’Arbois (zo heet hier de Chardonnay) en de echte Pinot blanc. Voor de rode en roséwijnen verbouwen de wijnboeren van de Jura de Pulsard, de Trousseau en de Gros Noiren (Pinot noir de Bourgogne).
Sommige witte wijnen kunnen bijzonder aangenaam zijn. De rode worden in het algemeen als niet bijzonder goed beschouwd, maar heel wat Fransen - de plaatselijke bevolking voorop - beweren dat de rosé uit Arbois de Tavel evenaart. De experts zijn een andere mening toegedaan.
Behalve om zijn wijnen is Arbois ook nog beroemd omdat Louis Pasteur hier zijn experimenten met de wijn ondernam. Hij begon daarmee toen de wijnboeren verontrust waren geworden over het feit dat men had geconstateerd dat hun wijnen de export over de oceanen niet verdroegen. De onderzoekingen van Pasteur op dit gebied gingen veel verder en hadden hun weerslag over de hele wereld.
Chateau-Chalon
In het zuiden van de Jura, even ten westen van Arbois, ligt het stadje Chateau-Chalon dat zijn naam geeft aan de plaatselijke wijn en die van de buurgemeenten. Alleen de vin jaune uit deze sector heeft recht op de Appellation Chateau-Chalon. Hij blijft ten minste 6 jaar op fixst, de uiterste grens voor een witte wijn. De jaarlijkse produktie haalt nog niet de 1000 hl.
Deze plaats dankt zijn naam aan een kasteel dat de streek beheerst, maar geen relatie heeft met de wijn. De Chateau-Chalon is dus niet de wijn van een wijngoed. Hij wordt verkocht in een nagenoeg vierkante fles, claveün genaamd. Geen enkele andere wijn heeft daar recht op. De Chateau-Chalon wordt als de beste van deze heel bijzondere wijnen beschouwd.
L’Etoile
Enkele van de beste Jurawijnen worden gemaakt in het uiterste zuiden van de streek, in de omgeving van 1’Etoile, op het grondgebied van maar 3 gemeenten. De jaarlijkse produktie blijft onder de 1000 hl. Deze minieme hoeveelheid sluit de verscheidenheid echter niet uit, want ze omvat wijnen van alle soorten die de Jura mag voeren: witte, gele, mousserende en strowijnen.
