zijn die huizentypen, waarbij zich tusschen den vloer der woning en de aarde een ruimte bevindt, waarbinnen palen staan, die de woning dragen. Motieven, welke er toe hebben geleid, paalwoningen te bouwen, waren: veiligheid voor aanvallen; bescherming tegen hooge vloeden; gemakkelijke afvoer van vuil; goede gelegenheid voor het verkeer te water.
Dat de paalwoningen reeds in Europa voorkwamen bij de oudste bewoners, wordt bewezen uit een bericht bij Herodotus (V, 16) waar verhaald wordt van de Paeoniërs in Macedonië aan het Prasische Meer (nu Tachynogöl) dat zij op de volgende wijze bij het meer wonen: „Planken op hooge palen aan elkander vastgemaakt staan midden in het meer, en hebben een smallen toegang van het land met een enkele brug. De palen nu, die onder de planken staan, plaatsten de burgers oudtijds allen gemeenschappelijk, doch later plaatsten zij ze naar de volgende zede.
Uit een gebergte, van naam Orbelus, haait ieder die trouwt, voor iedere vrouw, drie palen en heit die in, en ieder huwt verscheidene vrouwen. Zij wonen nu op de volgende wijze: ieder is in bezit van een hut op de planken, waarin hij leeft, en van een valdeur, die door de planken heen omlaag naar het meer gaat.
De kleine kindertjes binden zij met een strik om het been vast, uit vrees, dat zij naar beneden zouden vallen.” Dit bericht van Herodotus over paalwoningen in het oude Europa kreeg een mooie aanvulling door de studie der prehistorische paalwoningen. In den drogen winter van 1853/1854 daalde de waterspiegel van het Züricher meer zoo sterk, dat de bewoners de gelegenheid benutten, om land te winnen; bij den arbeid daarvoor vonden zij paalwerk, steenen werktuigen, beenen voorwerpen, potscherven, kortom alles wat behoort bij een oude nederzetting van paalwoningen.
Sindsdien heeft een uitgebreid onderzoek sporen van paalwoningen aan verschillende Zwitsersche meren en elders in de Alpen gevonden. Daardoor kon men zich een beeld vormen van deze merkwaardige beschaving in den jongeren steentijd.Met de paalwoningen komen overeen de terramaren in Italië: heuvels, waarin resten van paalwoningdorpen omringd door een dijk tegen overstroomingen. In verband daarmede heeft men vroeger de terpen in Nederland weleens voor oude paalwoningen gehouden; de Italiaansche geleerde Pigorini meende ze op één lijn te mogen stellen met de terramaren. Nader onderzoek heeft geleerd, dat het paalwerk in de terpen afkomstig is van oude putten en de schuttingen der veestallen.
Behalve in Zwitserland heeft men in verschillende andere landen sporen gevonden van prehistorische paalwoningen.
Daarnaast zij er op gewezen, dat de paalwoningen in verschillende tropische gebieden voorkomen, met name in Nederlandsch-Indië. Echte paalwoningdorpen vindt men bijv. aan de kusten van Nieuw-Guinee. Zie hiervoor: H. F. Tillema, Kromoblanda. Over ’t vraagstuk van het Wonen in Kromo’s groote land. Vijfde deel.
