is de Egyptische dooden-godheid. Osiris heette een in Abydos begraven koning, wiens graf als heilig vereerd werd.
Men beschouwde hem als heerscher over de dooden. Elke Egyptische koning, die gedurende zijn leven met Horos geïdentifiëerd werd, zou na zijn dood met den grooten god Osiris één worden. (Zie het artikel Onderwereld.) Later werd iedere afgestorvene een Osiris.
De groote verbreiding van den Osiriscultus ging uit van de priesterschap te Heliopolis. Osiris werd opgenomen onder de negen hoofdgoden.
Zijne gade was Isis, zijne zuster. Met Osiris zijn tal van mythen verbonden, die met Horos-mythen werden vermengd.
Horos werd een zoon van Osiris en Isis. Set, de vijand van Horos, de broeder en moordenaar van Osiris.
Een samenhangende beschrijving dezer mythen gaf eerst Plutarchus. Volgens deze was Osiris een oude koning, uitvinder van den ploeg, der netten en van den cultus.
Zijn hem vijandige broeder Set stond hem naar het leven en zwoer samen met 72 anderen.
Met list werd Osiris gevangen, in een mooie kist in de Nijl geworpen, zoodat hij naar zee dreef.
Isis bedreef rouw, zoodra zij het bericht ontving en zocht nu klagend Osiris’ lijk. Eindelijk vond zij de kist te Byblos en verbergde deze.
Set echter ontdekte deze, sneed het lijk in 14 stukken, die hij overal heenstrooide. Isis zocht deze weder op en begroef ze, waar zij deze vond.
Zoodra Horos, Osiris’ zoon, groot geworden was, ving hij den strijd met Set aan, die eindelijk overwonnen werd. Osiris zou door tooverspreuken door Horos tot nieuw leven zijn gewekt en nu in de onderwereld zijne heerschappij voortzetten.
Hij hield daar doodengericht. Deze Osiris-mythe is eene natuurmythe.
Volgens Plutarchus had het opsluiten van Osiris in de kist betrekking op het verdwijnen van het Nijlwater. Osiris is een scheppend beginsel, Set (of Typhon) een verwoestende macht der natuur.
Osiris werd op onderscheiden plaatsen vereerd, b.v. te Busiris, waar een paal als Osiris’ ruggegraat werd vereerd. Osiris werd als koning voorgesteld met de teekenen der heerschappij en de kroon van Boven-Egypte op het hoofd.
