Analyse is een Grieksch woord dat losmaken, ontbinden, ontleden beteekent. Door analyse wordt hetgeen in de werkelijkheid als een samengesteld geheel voorkomt, in zijn bestanddeelen uiteengelegd.
Zoo verstaat men b.v. onder een scheikundige analyse het zoeken van de chemische bestanddeelen, waaruit een stof is samengesteld, en het aangeven door cijfers van de verhoudingen, waarin de verschillende bestanddeelen voorkomen. Men kan de analyse ook toepassen op een begrip, een oordeel, een redeneering of gedachtencomplex en deze uiteenleggen in de deelen of de elementen, waaruit ze zijn saamgesteld.
Zoo is b.v. in de logica een analytisch oordeel zulk een oordeel, waarin het praedicaat door analyse van het subject kan gevonden worden. Zeg ik b.v. de bal is rond, dan kan het praedicaat „rond” door analyse uit het begrip „bal” afgeleid worden.
In het oordeel: de bal is van ivoor, kan het „van ivoor zijn” niet uit het begrip „bal” door analyse afgeleid worden. Dit is dus geen analytisch oordeel.De analytische methode kan op alle mogelijke voorwerpen van onderzoek (stoffelijke, geestelijke, ideëele) toegepast worden. Zoo spreekt men b.v. van een analytische preek, wanneer de tekst in verschillende deelen wordt uiteengelegd en deze deelen achter elkaar worden behandeld, zonder aan de in het thema van de preek geformuleerde hoofdgedachte logisch ondergeordend te worden. Geschiedt dit wel, dan is de preek naar synthetische methode ingericht.
