De profetenmantel aantrekken, optreden als profeet, profetische uitspraken doen.
In de bijbel worden mantels gedragen door prinsen, prinsessen, profeten en tempeldienaren. Vooral voor profeten lijkt het een kenmerkende dracht; zie bijvoorbeeld 1 Samuël 28:14, in het verhaal over Saul en de dodenbezweerster te Endor: ‘“Hoe ziet hij eruit?” vroeg Saul. “Het is een oude man, gehuld in een mantel.” Toen wist Saul dat het Samuël was, en hij knielde neer en boog diep voorover’ (NBV). De uitdrukking de profetenmantel aantrekken is niet letterlijk aan de bijbel ontleend. Ze komt niet vaak meer voor. Soms ontbreekt het werkwoord ook.
Bijbelcitaat: Rijmbijbel (1271), v. 9665-70. Saul sprac sijt onuersaghet. Mar segt mi wat ghi saghet. So sprac eenen sconen ouden man. Eens papen mantel heuet hi an. Doe verhorde saul wel. An hare dat was samuel. (Saul sprak: Wees niet bang, maar vertel mij wat u hebt gezien. Zij sprak: Een mooie, oude man. Hij heeft een priestermantel aan. Toen begreep Saul van haar, dat het Samuël was.)
Gebruiksvoorbeeld: Een volledig verdwijnen van het christelijke geloof zou de Europese cultuur niet kunnen overleven. Even trekt Eliot hier de profetenmantel aan. Zijn woorden krijgen extra gewicht in het zicht van de radicale secularisering die zich in de afgelopen decennia in Europa heeft voltrokken. (NRC, juni 1994)
Gebruiksvoorbeeld: Bij het ontwikkelen van dat talent moet de profetenmantel plus zotskap van het image meer een last dan en gemak zijn geweest. (Haagse Post, 12-11-1977)
Iets met de mantel der liefde bedekken, iets dat afkeuring verdient goedpraten of negeren.
Ook iets met de mantel der liefde bedekken komt niet letterlijk uit de bijbel. Er zijn echter wel bijbelplaatsen die aan de basis ervan gelegen kunnen hebben: met name Spreuken 10:12, ‘Haat verwekt krakelen, maar liefde bedekt alle overtredingen’ (NBG-vertaling; de NBV heeft hier ‘Haat brengt ruzie voort, / liefde dekt alle fouten toe’) en 1 Korintiërs 13:7, over de liefde: ‘Alles bedekt zij, alles gelooft zij, alles hoopt zij, alles verdraagt zij’ (NBG-vertaling; de NBV heeft ‘verdraagt’ in plaats van ‘bedekt’). Deze uitdrukking wordt nog veelvuldig gebruikt en er wordt ook op gevarieerd, zoals in de volgende aanhaling: ‘De zaak zal naar aloude Belgische gewoonte gauw toegedekt worden met de mantel der laksheid’ (De Standaard, dec. 1995).
Bijbelcitaat: Liesveldtbijbel (1527), Spreuken 10:12. Haet verwect twist, Maer liefde bedect alle ouertredinge. (Statenvertaling (1637): Haet verweckt krakeelen: maer de liefde deckt alle overtredingen toe.)
Gebruiksvoorbeeld: Bij de tweede druk. Een passage uit het interview met G.K. van het Reve is met de mantel der liefde bedekt. (H.U. Jessurun d’Oliveira, Scheppen riep hij gaat van Au, 1967 (1965), p. 8)
Gebruiksvoorbeeld: O ja! Dat is zo gemakkelijk. Je zegt dat het je spijt en alles is weer bedekt met de mantel der liefde. Maar zo eenvou¬dig liggen de zaken niet in het leven. (I. ten Broeke-Bruins, De reis van het licht, 1989, p. 146)
Gebruiksvoorbeeld: ‘Moeten we alles met de mantel van de liefde bedekken?’ vraagt Van Hoof priesterlijk. ‘Ik zit ermee, waarachtig. De mens kent zichzelf niet, laat staan de andere, in de tijd die ons gegund is.’ (H. Claus, De Geruchten, 1997, p. 79)
