zijn dikvloeibare afscheidingsproducten van een groot aantal boomsoorten, die aan de lucht na korter of langer tijd hard worden, hetzij door verdamping van vluchtige bestanddelen, hetzij door chcm. omzettingen. H. zijn niet oplosbaar in water, wel in alcohol, aether en zwavelkoolstof; door verwarming worden ze vloeibaar, ze verbranden met een roetende vlam en bieden weerstand aan de inwerking van de meeste chemicaliën.
Overigens vertonen ze grote verschillen in physische eigenschappen en in chem. samenstelling. Verreweg de meeste natuurlijke h. zijn van plantaardige oorsprong; de belangrijkste uitzondering is de schellak. Dit is nl. een secretieproduct van het insect Tachardia lacca. De productie hiervan bedroeg voor de tweede wereldoorlog ca 30.000 t per jaar. De belangrijkste h. van plantaardige oorsprong zijn:
Copal; deze naam wordt gebruikt voor een grote groep van harde h. met cen hoog smeltpunt (toepassing in de vernis- en verfindustrie). Zij zijn afkomstig van verschillende planten, in het bijzonder van bomen behorend tot de Leguminosae.
Colophonium (rosin) is verreweg de belangrijkste hars. Deze komt voor in Pinus-soorten en wordt door tappen gewonnen. Bij het tappen verkrijgt men de terpentijn; dit is een oplossing van de hars in terpentijnolie. Door destillatie kan men deze twee bestanddelen scheiden. De belangrijkste productielanden zijn: Ver. St. en Frankr.; in vele andere landen, w.o. Sumatra, worden kleine hoeveelheden geproduceerd. De productie in de Ver. St. bedraagt omstreeks 100.000 t. De grootste toepassing is in harszeep, die zowel bij de bereiding van huishoudzeep als bij het lijmen van papier wordt gebruikt. De betere soorten worden toegepast in vernissen. Er zijn tal van minder belangrijke toepassingen.
Damar; deze h. wordt gewonnen door het tappen van bomen, behorende tot de fam. Dipterocarpaceae (vooral in Indon. en Malakka). Ook deze h. wordt in de vernisindustrie gebruikt.
Kauri-hars; dit is een waardevolle fossiele h., die in Nw Zeel. wordt aangetroffen. Een klein gedeelte wordt verkregen door extractie van het kauri-hout (Agathis australis).
Vele andere h. worden in kleine hoeveelheden gewonnen: mastix, sandarac, acaroid h. (yaccahars), drakenbloed, benzoë, c.a.
Natuurlijke lakken zijn sappen van bepaalde bomen, die als vernis kunnen worden gebruikt zonder oplosmiddel. Dgl. lakken worden b.v. gewonnen door tappen van de Rhus verniciflua (Chinese en Japanse lakken).
Vele h. zijn van belang in de pharmacie en de parfumerie en voor bijzondere doeleinden; men spreekt dan ook wel van balsems. Vb. hiervan zijn: Canada-balsem, afkomstig van de Abies balsamea; deze wordt gebruikt als plakmiddel voor lenzen en microscopische praeparaten; Copaiba-balsem; Styrax-balsem; Tolu-balsem en Peru-balsem.