Agrarisch Encyclopedie

Veerman (1954)

Gepubliceerd op 17-11-2021

Gierkelder

betekenis & definitie

Kelder waarin de gier uit de stallen wordt verzameld en bewaard om later als meststof (stikstof) te gebruiken voor bemesting van het land, meestal voor weiland. de ligging van de g. hangt af van de ligging van de stallen. Gewoonlijk wordt de kelder in de nabijheid van de koestal aangelegd, omdat hier de meeste gier wordt geproduceerd.

Bij verspreide ligging van de stallen moeten soms twee g. worden aangelegd, omdat anders de leidingen te lang zouden worden.In Gron., Friesl. en N.Holl. is de aangewezen plaats achter het gebouw. de kelder kan dan worden gemaakt tussen de stal en de mestvaalt of onder de mestvaalt. Om dezelfde reden dient de plaats voor de g. nauw verband te houden met het type van de boerderij.

De inhoud van een g. wordt per staltijd berekend op 3 ms per volwassen koe, het jongvee naar verhouding, voor een paard dat niet geregeld op stal staat 1,5 à 2 m3 en voor een varken 0,5 à 0,6 m3.

De vorm van een g. kan vierkant, rechthoekig of rond zijn. De ronde vorm heeft met dezelfde materiaalverbruik de grootste inhoud, doch is duurder in uitvoering. De diepte van de kelder hangt af van de grondwaterstand. In de hoge gronden waar geen opwaartse druk van het grondwater is te verwachten, kan men wel tot 2 m gaan. Overigens is een diepte van 1,50 m gewoonlijk wel het maximum. Komt men met de bodem diep in het grondwater, dan dienen maatregelen tegen het opdrijven van de kelder te worden genomen.

De g. dient waterdicht te worden uitgevoerd. De materialen, welke voor een g. worden gebezigd, zijn verschillend. Vroeger werden deze meestal gemaakt van metselwerk, met een gewelf of troggewelfjes tussen ijzeren balken als afdekking. De laatste jaren wordt voor het bouwen van g. meestal gewapend beton toegepast. Deze kan geheel in gewapend beton worden uitgevoerd. Ook kunnen de vloer en de wanden van metselwerk zijn met een afdekking van gewapend beton. De afdekking dient er op .c worden berekend, dat er met geladen wagens overheen gereden kan worden. De vloer wordt berekend naar de opwaartse druk van het grondwater, de wanden op de gronddruk van de zijkanten.

De g. dient luchtdicht van de stal en van de buitenlucht te worden afgesloten, daar er anders verlies aan stikstof ontstaat. Elke kelder behoort twee mangaten te hebben, zo mogelijk op tegenover elkaar staande hoeken. Voor het uitpompen van de kelder wordt een afzonderlijk pompgat gemaakt. De dekplaten van de mangaten en het pompgat worden in sponningen gelegd en de naden met klei of koemest luchtdicht afgesloten. De platen worden van ringen voorzien voor het oplichten. Onder het pompgat wordt een verdiept putje in de bodem gemaakt. De vloer wordt hellend naar dit putje gelegd, zodat de kelder geheel kan worden leeggepompt. H.J.VAN HOUTEN.

< >