Kenners roemen Naarden als de best bewaarde vestingstad van Europa. Het eeuwenoude bolwerk is nagenoeg ongeschonden, omdat het reeds werd beschermd voordat de Monumentenwet in werking trad. Bovendien zijn de bastions, kazernes, arsenalen en kazematten geen doodse monumenten, maar levendige vestigingsplaatsen van bedrijfjes, kantoren, designstudio's, winkels, een restaurant en een galerie.
In en rond de onderaardse gangen van Bastion Turfpoort geeft het Nederlands Vestingmuseum informatie over de geschiedenis van de Nederlandse vestingbouw, de Hollandse Waterlinies en de garnizoensstad Naarden. Dat gebeurt aan de hand van wapens, uniformen, maquettes en levensgrote diorama's. Adres: Westwalstraat 6.
TIP: Volgens de Stichting Menno van Coehoorn, die sinds 1932 ijvert voor het behoud van historische verdedigingswerken, zijn 23 Nederlandse steden nog als echte vestingstad herkenbaar. Behalve Naarden zijn dat Amersfoort (U), Bourtange (Gr), Brielle (ZH), Buren (G), Doesburg (G), Dokkum (Fr), Elburg (G), Enkhuizen, Gorinchem (ZH), Hellevoetsluis (ZH), Heusden (NB), Hulst (Z), Maastricht (L), Middelburg (Z), Muiden (NH), Nieuwpoort (ZH), Sloten (Fr), Tholen (Z), Willemstad (NB), Woudrichem (NB), Zaltbommel (G) en Zierikzee (Z).
In 1629 viel het Naardermeer droog. In datzelfde jaar werd het weer onder water gezet, toen Spaanse troepen Amsterdam bedreigden. In 1883 volgde een nieuw poging het gebied in te polderen. Maar die poging strandde vanwege de hoge kosten. In 1904 wilde de gemeente Amsterdam het Naardermeer dempen met huisvuil. Het onzalige plan ging uiteindelijk om economische redenen niet door. De beraamde aanslag op het unieke vogelgebied was voor een groep natuurliefhebbers, onder wie de bekende dr. Jac. P. Thijsse, aanleiding om de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten op te richten en het Naardermeer aan te kopen.
Het oudste natuurmonument van ons land is een uniek wetland, met plassen, riet, hooiland, weilanden en moerasbos. In het ruim 1000 ha grote gebied komen enkele zeldzame soorten orchideeën, mossen en paddestoelen voor. Ook leven er grote kolonies purperreigers en aalscholvers. De molen De Onrust houdt de waterstand op peil. Het Naardermeer is grotendeels afgesloten voor het publiek. Een deel is opengesteld voor leden van Natuurmonumenten. Zij kunnen gebruikmaken van een wandelpad dat naar een observatiehut voert. Ook zijn er bootexcursies.
Na het Naardermeer verschenen nog zo'n 2400 andere beschermde natuurgebieden op de kaart. Ze worden beheerd door de Vereniging Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Provinciale Landschappen en tal van andere organisaties, overheden en particulieren.
