Bijgelovig als ze waren, dachten de mensen vroeger dat het bouwwerken van Ellert, Brammert en andere reuzen waren. Maar wij weten beter: hunebedden zijn graven. Beter gezegd: skeletten van grafheuvels, want de steenmassa's waren vroeger met aarde bedekt.
In de loop der eeuwen zijn tientallen hunebedden hardhandig opgeschud en kapotgeslagen. Men gebruikte het steenslag als bouwmateriaal en voor het verharden van wegen. Van de oorspronkelijke 88 hunebedden zijn er nog 54 over, die op één na allemaal in Drenthe staan. In een straal van 30 kilometer nog wel en hoofdzakelijk op de Hondsrug. Het enige complete hunebed buiten Drenthe is te vinden in het Groningse Noordlaren.
Hunebedden zijn de oudste monumenten van Nederland. Ze zijn zelfs stukken ouder dan de Egyptische piramides. De hunebedden zijn tussen 3400 en 3000 voor Christus gebouwd door de eerste boeren in het noorden van Nederland. Zij behoorden tot het Trechterbekervolk. Die naam is ontleend aan de vorm van hun aardewerk. Een dergelijke wijze van naamgeving is in de archeologie heel gebruikelijk. Zo kende Drenthe ook een Standvoetbekercultuur en een Klokbekercultuur.
Het Nationaal Hunebedden Infocentrum Flint'n Hoes (Stenen Huis) doet de geschiedenis van de hunebeddenbouwers uit de doeken. Het laat zien dat zij keien waren in het oplossen van zware problemen. Het is een raadsel hoe zij erin slaagden om met primitieve hulpmiddelen kolossale zwerfstenen netjes op elkaar te stapelen. Waarschijnlijk maakten de prehistorische bouwvakkers gebruik van rollers en een helling van stenen en leem om de zwerfkeien op hun plaats te rollen.
Het enige hunebeddenmuseum van ons land schenkt ook aandacht aan andere archeologische monumenten op de Drentse Hondsrug, zoals grafheuvels, urnenvelden en karrensporen. Bezienswaardig zijn ook een authentiek steenkistgraf en de zogeheten celtic fields, de oudste akkertjes. Zie ook: Zeyen. Adres: Bronnegerstraat 12
In Borger staat het Flint'n Hoes op de juiste plek, want het is de gemeente met de meeste hunebedden, namelijk elf. Dus bedacht de gemeente de steengoeie slogan 'Hunebeddenhoofdstad van Nederland'.
Aan de weg naar Bronneger staat het grootste hunebed van Nederland. Het draagt de fraaie naam Onbesuisde Steenkop, is meer dan 22 meter lang en opgebouwd uit 47 zwerfkeien, waarvan de zwaarste maar liefst 23 ton weegt.
TIP: Volgens kenners is 'De Papeloze kerk' bij Schoonoord*/Sleen het fraaist gerestaureerde hunebed. Puntgave hunebedden zijn ook te vinden in Tynaarlo bij Vries en in Havelte.
Wandelen van de wortels naar de top van de boom. Die topervaring is mogelijk in de boswachterij Gieten-Borger op het eerste Boomkroonpad in Europa. De ontdekkingstocht begint in een ruim twintig meter lange worteltunnel. Panelen aan de wand laten zien dat de wortels van een volwassen boom ruim 25 kilometer lang zijn. Ook wordt heel creatief het ondergrondse bosleven nagebootst, met uitvergrote bodeminsecten, fantasiebeesten, worteldraden en spinrag. Via een wenteltrap klimmen de wandelaars naar het 125 meter lange pad met bruggen, dat op 20 meter hoogte door de toppen van beuk, lariks en andere bomen kronkelt. Informatiebordjes melden allerlei weetjes. De route eindigt bij een uitkijktoren die een fantastisch uitzicht biedt over de boswachterij.
Bij het Boomkroonpad staat het informatiecentrum Houtvester Kuhn Huis. De permanente tentoonstelling 'Het bos gaat voor je leven' maakt zijn titel waar. De bezoeker krijgt informatie over de unieke bomenroute, de flora en fauna en over de werkzaamheden die Staatsbosbeheer per seizoen in de boswachterij verricht. Voor kinderen is een natuurspeurtocht uitgezet en is er een Lorken Speelbos, met spel- en klauterattributen gemaakt van diverse bomen en boomstammen. Klimmend, balancerend, voelend, kruipend en tillend leren zij spelenderwijs dat het bos spannend en avontuurlijk is.
De omgeving van het Boomkroonpad kan ook worden verkend via het Lorkenspoor in een elektrisch aangedreven wagentje. Opstappen onder andere bij restaurant 't Nije Hemelriek, Houtvester Jansenweg 1 in Gasselte. Het Boomkroonpad en informatiecentrum zijn te bereiken via de weg Rolde-Borger, afslag Staatsbossen.
